Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν το Μέτωπο Λαού και ο Επικούρειος Κήπος Τρικάλων.
Ξενοδοχείο Ληθαίον-Τρίκαλα Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου 2017
Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΜΑΡΞ
Η υλιστική διαλεκτική του Μαρξ εμφανίστηκε σαν ο αντίποδας της διαλεκτικής του Χέγκελ, του ιδεαλιστή φιλόσοφου, θεμελιωτή της διαλεκτικής μεθόδου.
Ο Χέγκελ θεωρούσε τη διαλεκτική των εννοιών σαν τον πρώτο παράγοντα της ιστορικής εξέλιξης και δεν έβλεπε στον πραγματικό κόσμο παρά μόνο την αντανάκλαση των ιδεών, διαλεκτικά εξελισσόμενων.
Ο Μαρξ έστρεψε αυτή την αντίληψη για τον κόσμο σε μια υλιστική κατεύθυνση. Δηλαδή ξανάβαλε ολόκληρο το Χεγκελιανό οικοδόμημα στα πόδια του, αναγνωρίζοντας σαν πρώτο παράγοντα το υλικό φαινόμενο, από το οποίο οι ιδέες είναι εξαρτημένες.
Ο Μαρξ υπήρξε μαθητής στη Σχολή του Χέγκελ, αλλά κατόπιν με την ανάπτυξη της δικής του διαλεκτικής σάρωσε κυριολεκτικά τον μεταφυσικό ιδεαλισμό του Χέγκελ και ταυτόχρονα τον μηχανιστικό ή χυδαίο υλισμό του 18ου αιώνα. Οι βασικές αρχές του διαλεκτικού-ιστορικού-υλισμού είναι οι εξής:
Η διαλεκτική δεν είναι μόνο ένας τρόπος σκέψης, υπάρχει και μέσα στην ύλη ανεξάρτητα από τη σκέψη. Η κίνηση της ύλης δηλαδή είναι αντικειμενικά διαλεκτική. Ο διαλεκτικός υλιστής δεν αποδίδει στην ύλη κάτι που υπάρχει μόνο στο μυαλό του, αλλά με τη βοήθεια των αισθήσεών του και της σκέψης του, συλλαμβάνει άμεσα το υλικό φαινόμενο της αντικειμενικής πραγματικότητας.
Η εξέλιξη, όχι μόνο της κοινωνίας αλλά και όλων των άλλων φαινομένων είναι αποτέλεσμα μιας εσωτερικής αντίθεσης αντιθέσεων, που περιέχονται μέσα στην ύλη, δηλαδή, μιας σύγκρουσης ανάμεσα σ’ αυτές τις αντιθέσεις, που δεν μπορεί να λυθεί μέσα στη δοσμένη μορφή ύπαρξης, έτσι που οι αντιθέσεις σπάζουν αυτή τη μορφή για να δημιουργήσουν μια άλλη, μέσα στην οποία εμφανίζονται καινούργιες αντιθέσεις κ.ο.κ.
Αντικειμενικά αυτό που προκύπτει από την διαλεκτική εξέλιξη δεν είναι ούτε καλό ούτε κακό, αλλά αναπόφευκτο κι απαραίτητο. Κάτι πάντως που ευνοούσε στην αρχή την εξέλιξη, μπορεί να φτάσει να την παραλύσει… Όπως π.χ. ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής, ενώ αρχικά έδωσε ενεργητική ώθηση στην ανάπτυξη των τεχνικών παραγωγικών δυνάμεων, έγινε αργότερα εξ αιτίας των εγγενών αντιθέσεων, εμπόδιο σ’ αυτή την ανάπτυξη.
Η καπιταλιστική ανάπτυξη, σαν προϊόν αντιθέσεων, έχει σαν αποτέλεσμα να έχουν όλα περιορισμένη διάρκεια. Κάθε τι που υπάρχει φέρνει μέσα του το σπέρμα της εξαφάνισής του… στην περίπτωση του καπιταλισμού οι οικονομικές κρίσεις βοηθούν αρκετά σ’ αυτό…
2
Όπως απέδειξε ο Μαρξ, μια κοινωνική τάξη που θέλει να επικρατήσει και να εδραιώσει την κυριαρχία της δεν μπορεί να δεχτεί την διαλεκτική αντίληψη, γιατί τότε θα κατέληγε στο να καταδικάσει τον εαυτό της σε θάνατο. Με την άνοδο της αστικής τάξης γεννήθηκε μια άλλη τάξη, το προλεταριάτο-η εργατική τάξη-που οι συνθήκες ζωής του συνεπάγονται την εξαφάνιση του καπιταλισμού αργά ή γρήγορα… Μόνον το προλεταριάτο, λοιπόν, μπορεί ν’ αναγνωρίσει πρακτικά κι ολοκληρωτικά την διαλεκτική.
Κάθε εξέλιξη είναι η έκφραση, η συνέπεια μιας απλής άρνησης: άρνηση της άρνησης. Η παραγωγή εμπορευμάτων π.χ. ήταν άρνηση του πρωτόγονου κομμουνισμού, όπου παράγονταν μόνο αξίες χρήσης. Η σοσιαλιστική οικονομία είναι η άρνηση της πρώτης άρνησης. Αρνιέται την παραγωγή εμπορευμάτων και φτάνει, από άλλο δρόμο, σε ένα ανώτερο στάδιο, στην επιβεβαίωση αυτού που είχε αναιρεθεί: στην παραγωγή αξιών χρήσης στην αταξική κοινωνία, που είναι ο κομμουνισμός.
Οι αντιθέσεις δεν είναι απόλυτες αλλά διεισδύουν η μια μέσα στην άλλη. Σ’ ένα ορισμένο σημείο η ποσότητα μεταβάλλεται σε ποιότητα. Κάθε αίτιο ενός δοσμένου αποτελέσματος είναι ταυτόχρονα αποτέλεσμα του δεύτερου που επενεργεί σαν αίτιο. Υπάρχει δηλαδή δράση και αντίδραση.
Η διαλεκτική εξέλιξη είναι βαθμιαία αλλά μερικές φορές προχωράει με άλματα. Η διαλεκτική λύνει, χωρίς να την καταργεί, την αντίθεση, εξέλιξη-επανάσταση. Ο μετασχηματισμός της κοινωνικής τάξης πραγμάτων ετοιμάζεται πρώτα με την εξέλιξη-κοινωνικοποίηση της εργασίας, προλεταριοποίηση της πλειοψηφίας κ.λ.π.-και πραγματοποιείται έπειτα με την επανάσταση, που είναι αποτέλεσμα περισσότερης όξυνσης των αντιθέσεων.
ΕΛΙΖΑ ΖΟΛΩΤΑ
