Γράφει η Ευγενία Θ. Γκαλέα-Επιμελείται ο Δρ Θεόδωρος Κ. Γκαλέας
Πέμπτη 21 Ιουνίου 2018. Ενώ η πόλη των Τρικάλων αργοξυπνούσε, το εκδρομικό λεωφορείο μας κατευθυνόταν προς το Βόλο με προορισμό μοναστήρια του Πηλίου. Η κατηχήτριά μας κα Κική Καλλιάγρα είχε φροντίσει για την άψογη οργάνωση της εκδρομής. Με τη χαρούμενη αναμονή και την ελπίδα να πάρουμε ευλογία από την επίσκεψή μας αυτή αφήσαμε τα μάτια μας να κοιτάζουν το ήρεμο πρωινό περιβάλλον και την καρδιά μας να χαίρεται. Ξεκινήσαμε με την εωθινή προσευχή που διάβασε ο πατέρας Βασίλειος, ο σεβαστός ιερέας της ενορίας μας. Να δοξάσουμε τον Θεό μας που μας χάρισε μια ακόμη ημέρα, να τον ευχαριστήσουμε και να τον παρακαλέσουμε για μια αγία, ειρηνική και αναμάρτητη ημέρα.
Γρήγορα, μετά από μια σύντομη στάση, βρεθήκαμε να ανηφορίζουμε το Πήλιο. Όλοι γνωρίζουμε το Πήλιο. «Παραδοσιακά χωριά, χιονοδρομικό κέντρο, σπορ, παραδεισένιες παραλίες… Τέσσερις εποχές, ένας προορισμός» μας παρακινεί η διαφήμιση, σε μια προσπάθεια να μας δελεάσει για να το επισκεφθούμε. Ωστόσο, λίγοι, μάλλον, θα γνωρίζουν ότι κάποτε το Πήλιο ονομαζόταν «Βουνό των Κελλίων», ότι είναι ένα βουνό διάσπαρτο με πολλά μοναστήρια, μικρές οάσεις, για όσους νιώθουν την ανάγκη να «αναπαύσουν» εκτός από το σώμα και την ψυχή τους, την οποία, δυστυχώς, ξεχνάμε. Βέβαια, την ψυχή δεν την βλέπουμε, δεν ικανοποιεί τις υλικές μας αισθήσεις. Τη νιώθουμε όμως μέσα μας, όπως τον αέρα που αναπνέουμε, τον πόνο που αισθανόμαστε, ακόμη και τη χαρά ή τη λύπη που έρχονται και φεύγουν.
Έτσι, ανηφορίζοντας, φθάσαμε στην Ιερά μονή Αγίας Τριάδας Άνω Γκατζέας. Η Μονή αποτελεί μετόχι της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους. Κτίσθηκε το 1816 πάνω σε ερείπια Ενετικού Κάστρου, σε λόφο με υψόμετρο 240 μέτρων και εκπληκτική θέα προς τον Παγασητικό. Πρόσχαρος, μας καλωσόρισε ο πατέρας Γρηγόριος, ο ηγούμενος του μοναστηριού. Στο περιποιημένο αρχονταρίκι πήραμε τον καφέ μας μαζί και το γνωστό βολιώτικο αναψυκτικό, την πορτοκαλάδα «Έψα» και ακούσαμε το λόγο του. «Οι γυναίκες, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα να πατήσουν το πόδι τους στο Άγιο Όρος, εκεί βέβαια βρίσκεται πάντα μια μοναδική γυναίκα, η Παναγία μας, με την επίσκεψή τους στη Μονή αυτή, που είναι Μετόχι της Ιεράς Μονής Αγίας Λαύρας βρίσκονται σε έδαφος του Αγίου Όρους». Πύρινος και ανάμικτος με θυμό και ελπίδα ήταν ο λόγος του για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα μας. Μας προέτρεψε για αγώνα πνευματικό. «Η πίστη και ο αγώνας θα φέρουν τη νίκη. Αν οι «μεγάλοι» έχουν το χρυσό εμείς έχουμε τον Χριστό» τόνισε. Τον ακολουθήσαμε στο προαύλιο του μοναστηριού, απολαύσαμε τη θέα προς τον Παγασητικό και εντυπωσιαστήκαμε με τον 12 μέτρων συμβολικό σταυρό που βλέπει προς τη θάλασσα. Το μοναστήρι, πέντε ψυχές όλες όλες αγωνίζονται μέρα και νύχτα με τη χειρονακτική εργασία τους, αλλά κυρίως με την προσευχή τους. Ο μοναστηριακός χώρος περιλαμβάνει το μονόχωρο κεραμοσκεπή ναό της Αγίας Τριάδας, και τρία παρεκκλήσια του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου, της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου και των Αγίων Μυροφόρων.
Με τις ευχές του πατέρα Γρηγορίου αναχωρήσαμε για τον επόμενο προορισμό μας, το μοναστήρι του Τιμίου Ενδόξου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου στη Συκή. Είναι γυναικεία Μονή με το καθολικό του Αγίου και το παρεκκλήσι του Αγίου Νεκταρίου. Η γερόντισσα, μοναχή Αγαθοφήμη, μας υποδέχτηκε στο αρχονταρίκι και μας μίλησε για την ιστορία του μοναστηριού. Έτος ιδρύσεώς της φέρεται το 1795 και λογίζονται κτίτορες οι Ιερομόναχοι Δαβίδ και Δαμασκηνός και ο οπλαρχηγός της Επανάστασης του Πηλίου Στέργιος Μπασδέκης. Η Ιερά Μονή λειτούργησε μέχρι το 1914 ως ανδρική, οπότε έκλεισε και έμεινε κλειστή για 70 χρόνια. Απέναντί της εκτείνεται το Αιγαίο Πέλαγος, όπου διακρίνονται τα νησιά Σκιάθος, Σκόπελος, Αλόννησος. Καινούργια, η σημερινή όψη της Μονής, με τις νέες απαραίτητες κτηριακές εγκαταστάσεις. Παράλληλα, με το κυρίως έργο των Μοναζουσών, που είναι η προσευχή και η λατρεία με τις Ακολουθίες στον Ιερό Ναό, άλλες ασχολίες είναι η Αγιογραφία, το Χρυσοκέντημα, τα Χειροτεχνήματα της Εκθέσεως, η Κηπουρική, η περιποίηση του Ναού και του Αρχονταρικίου. Θαυματουργή η εικόνα του Τιμίου Προδρόμου, ο οποίος είναι ο Μέγας Προστάτης της Μονής. Μέσα στο θαύμα της προστασίας Του ζουν και κινούνται οι Μοναχές. Αρκετά θαύματα αναφέρονται στον Άγιο Πρόδρομο, γι’ αυτό και η Μονή έχει γίνει προσκύνημα σε όλο το νότιο Πήλιο, αλλά και στον ευρύτερο χώρο της Μαγνησίας. Πανηγυρίζει με λαμπρότητα στις 29 Αυγούστου. Το Μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου χαρακτηρίστηκε διατηρητέο Μνημείο το 1976, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών. Σήμερα, η αδελφότητα αριθμεί 12 μοναχές. Είπε χαρακτηριστικά η γερόντισσα: «Η ζωή μας είναι ένας ύμνος στον Θεό. Κυλάει ωραία, γαλήνια. Από την κακία ο άνθρωπος γίνεται σκοτεινός. Εμείς, πάντοτε επικαλούμαστε τη βοήθεια του Θεού και έτσι πρέπει να κάνουν όλοι οι άνθρωποι για να αξιωθούν τη χάρη Του». Μετά το καθιερωμένο κέρασμα, αναχωρήσαμε για την μεσημεριανή στάση στα Καλά Νερά. Κάποιοι παραθεριστές έκαναν το μπάνιο τους. Εμείς καταλάβαμε τα τραπέζια της ταβερνούλας και παραγγείλαμε το γεύμα μας.
Με τη συζήτηση πέρασε ευχάριστα η ώρα μέχρι να πάρουμε το λεωφορείο μας για το τελευταίο μοναστήρι, την Ιερά Μονή Ταξιαρχών. Και εδώ μας υποδέχτηκε στο αρχονταρίκι η γερόντισσα Νικοδήμη. Εξέφρασε τη χαρά της για την παρουσία μας εκεί και πρόθυμα μας εξιστόρησε την πορεία της Μονής στο χρόνο. Η Ιερά Μονή Ταξιαρχών ρίχνει τα πρώτα θεμέλιά της ως ανδρώα τον 12ο αι., στην νότια πλαγιά του Πηλίου, σε μια εποχή κατά την οποία ήκμαζε η μοναστική και ασκητική ζωή στην περιοχή.
Μετά την πυρπόληση και την ολοσχερή καταστροφή της το 1310 μ.Χ., πιθανόν από Καταλανούς πειρατές, η Μονή επανιδρύεται στη σημερινή της θέση, υψηλότερη της πρώτης, αναζητώντας προστασία όχι μόνο από τα εχθρικά στοιχεία που λυμαίνονταν τον τόπο, αλλά και από τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Η ανασύστασή της αποδίδεται σε Αγιορείτες μοναχούς καταγόμενους από τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας, οι οποίοι έφυγαν από τον Άθωνα, ίσως εξαιτίας των Ησυχαστικών ερίδων του 14ου αι., και ήλθαν στην πατρίδα τους όπου έκτισαν το σημερινό μοναστήρι.
Γνωρίζουμε ότι επί Τουρκοκρατίας η Μονή, ως μέτοχος κι αυτή στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821, υπέστη τα αντίποινα των Τούρκων κατακτητών, πληρώνοντας το τίμημα της συνεισφοράς της στην επανάσταση με την καταστροφή της.
Το 1911, η ιστορική Μονή ερημώνει από μοναχούς, απογυμνώνεται από την μεγάλη περιουσία της και εγκαταλείπεται μέχρι ερειπώσεως, ενώ η θαυματουργή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ συλιέται από αρχαιοκαπήλους. Η χάρη, όμως, των Ασωμάτων Δυνάμεων, Προστατών της Μονής, και οι ευχές των παλαιών πατέρων της, των οποίων τα ιερά και χαριτόβρυτα λείψανα αναπαύονται σήμερα στο οστεοφυλάκιό της, δεν παύουν να εργάζονται για την αναγέννησή της. Πράγματι, το 1976 η Μονή αρχίζει να επαναλειτουργεί ως Γυναικεία με την ευλογία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, κυρού Χριστοδούλου.
«Το ράσο δεν είναι ένδυμα, είναι έμβλημα» ήταν η χαρακτηριστική φράση της γερόντισσας. Αφήσαμε το αρχονταρίκι για το Καθολικό που τιμάται στη σεπτή δυάδα των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ και σε όλες τις Επουράνιες και Ασώματες Αγγελικές Δυνάμεις, Σπάνιες τοιχογραφίες λαϊκής τέχνης, αριστουργηματικό ξυλόγλυπτο τέμπλο που φέρει εξαιρετικές φορητές εικόνες. Μεταξύ αυτών η παλαιότερη εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (12ος αι.), ονομαστή για το πλήθος των θαυματουργικών θεραπειών που επιτελεί. Σου κόβει την ανάσα το ιερό περιβάλλον, μένεις άφωνος, νιώθεις την υπερφυσική παρουσία. Στην κατανυκτική ατμόσφαιρα, με τις μελωδικές ψαλμωδίες των μοναχών είχαμε την ευκαιρία να απελευθερωθούμε από τις βιοτικές μέριμνες και να προσευχηθούμε από το βάθος της ψυχής μας. Μου φάνηκε πως τελείωσε πολύ γρήγορα η ακολουθία και, χωρίς να το καταλάβω, βρέθηκα, ακολουθώντας τα βήματα των άλλων προσκυνητών, στον νέο μεγάλο Ιερό Ναό που οικοδομείται και είναι αφιερωμένος στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Κάτω από την εικόνα Του πολλά σπαθιά, τάματα ανθρώπων που βίωσαν την παρουσία του Αρχαγγέλου στη ζωή τους. Έτσι σκέφτηκαν να εκφράσουν τη μεγάλη ευγνωμοσύνη τους. Έξω από τον ναό, εκεί δίπλα, αναπαύεται ο πατέρας Αντώνιος Ζούπης, αυτός που στήριξε τις μοναχές σε όλες τις δύσκολες στιγμές και συνεχίζει να πρεσβεύει γι’ αυτές από τις ουράνιες Μονές. Εκεί ο πατέρας Βασίλειος τέλεσε τρισάγιο. Έφθασε η ώρα της αναχώρησης. Το ταξίδι της επιστροφής ήταν γρήγορο. Τελειώνοντας το Μικρό Απόδειπνο είχε ήδη νυχτώσει. Μετά από τη σύντομη αυτή «ανάβαση» γυρίσαμε με πνευματικές εμπειρίες και μερικές φωτογραφίες που τράβηξε η κα Όλγα Καλλιάγρα για ανάμνηση.
Μετά από τις περιγραφές και τις εμπειρίες στα τρία αυτά μοναστήρια θα αναρωτιούνται κάποιοι, λίγοι ή πολλοί, ποιος είναι ο πραγματικός προορισμός των μοναστηριών. Πολλοί απολαμβάνουμε τις προσκυνηματικές αυτές εκδρομές, όπως τις αποκαλούμε, θαυμάζοντας τις ομορφιές του τοπίου, τους εξωραϊσμένους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους των μοναστηριών, τη διακόσμηση που δηλώνει υψηλή αγιογραφική τέχνη και όχι μόνο. Ίσως να απορούμε για την αντοχή των μοναχών να βρίσκονται στις ερημιές και σκεφτόμαστε πως εμείς δυστυχώς δεν θα το αντέχαμε αυτό. Όμως, παραγνωρίζουμε την ουσία του μοναχισμού. Ας σκεφτούμε ότι την ώρα που εμείς οι υπόλοιποι εργαζόμαστε, διασκεδάζουμε, κοιμόμαστε, είμαστε οργισμένοι, θλιμμένοι, σε δύσκολες καταστάσεις, κάποιοι προσεύχονται για μας, για όλους μας. Δεν μας γνωρίζουν προσωπικά, όμως μας νιώθουν καλύτερα από κοντινούς μας ανθρώπους. Είναι και αυτοί άνθρωποι και αντιμετωπίζουν και αυτοί τους ίδιους και πιο επώδυνους πειρασμούς με μας. Αγωνίζονται με την προσευχή, το μεγαλύτερο όπλο για όλους μας. Νικάνε, νικιούνται, αλλά συνεχίζουν. Ας μη γελάμε με αυτή την πραγματικότητα που μας φαίνεται παράξενη και αδύνατη, δηλαδή, άλλοι, ξένοι άνθρωποι να ενδιαφέρονται για μας. Ας αφήσουμε κατά μέρος για λίγο τη λογική μας και ας συγκεντρώσουμε το νου στην καρδιά μας. Ας στήσουμε το αυτί μας να ακούσει αυτά που ο καθημερινός θορυβώδης τρόπος της ζωής μας δεν επιτρέπει να ακούμε. Ίσως, τότε, εάν βρεθούμε σε κάποιο μοναστήρι το δούμε με άλλα μάτια, πνευματικά και προσπαθήσουμε να ωφεληθούμε διαφορετικά από την εκδρομή μας.
