Του Θωμά Στεφ. Σάρα
Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που χαμογέλασαν ειρωνικά με την σχετική μας αρθρογραφία εδώ και μια πενταετία, καθώς αναφερόμασταν στις πιθανότητες μιας νέας πολυεθνικής σύρραξης στην Μέση Ανατολή.
Στην πραγματικότητα οι σκέψεις εκείνες δεν αποτελούσαν προϊών φαντασίας, αλλά απεναντίας ήταν διασταυρωμένες και τεκμηριωμένες με τις γνώσεις και τις αναλύσεις ειδικών.
Όταν κάποια στιγμή, τον περασμένο μήνα βρέθηκα σε κάποιο διεθνές φόρουμ, θέλησα να αναφερθώ πάνω στις δραματικές εξελίξεις της Μέσης Ανατολής και κυρίως σε εκείνες της Ανατολικής Μεσογείου, οι οποίες, κατά τη γνώμη μου, μας φέρνουν τόσο κοντά, δεν πρέπει να υπάρχει καμία αμφιβολία, στο φρενοκομείο μιας σοβαρής σύρραξης, άκουσα με κατάπληξη να γίνεται αναφορά στα στρατηγικά σχέδια και τις προσπάθειες του Τούρκου προέδρου να ανακτήσει την απόλυτη και αδιαφιλονίκητη κυριαρχία και ιδιοχρησία στο Ανατολικό Αιγαίο.
Το σχέδιο αυτό, σύμφωνα με τον συνομιλητή μου, αποτελούσε ανέκαθεν μέρος των σχεδιασμών της Άγκυρας, η οποία πίστευε ότι οι διεθνείς συνθήκες που καθόρισαν τα σημερινά σύνορα της, την αδίκησαν και “τιμώρησαν άδικα” το Τουρκικό λαό, εγκλωβίζοντάς τον στα στενά περιθώριά των θαλάσσιων συνόρων της χώρας, ενώ στην πραγματικότητα αυτή κατέχει τη μεγαλύτερη αιγιαλίτιδα ζώνη στην περιοχή. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που το γενικό επιτελείο στρατού εδώ και δεκαετίες έχει συντάξει τους σχετικούς επιχειρησιακούς φακέλους και σχεδιασμούς, έτσι ώστε σε περίπτωση συρράξεως η παρέμβαση του να υπάρξει άμεση, ταχύτατη και αποτελεσματική. Γνωρίζει η διοίκηση του στρατού καθώς επίσης και η πολιτική ηγεσία της χώρας, ότι οποιαδήποτε στρατιωτική σύρραξη στην περιοχή θα είναι υπόθεση το πολύ δύο ημερών, δεδομένου ότι τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και άλλες χώρες θα ζητήσουν μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, να παρέμβει ώστε να σταματήσουν οι εχθροπραξίες. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, υποστήριξε ο διπλωμάτης συνομιλητής μου, το Τουρκικό επιτελείο της χώρας παραμένει πανέτοιμο για οποιονδήποτε ενδεχόμενο, έτσι ώστε η “παρένθεσή του” να είναι γρήγορη, το δυνατόν συντομότερη και η πλέον αποτελεσματική. Γνωρίζει η Άγκυρα ότι τα κέρδη από μια παρόμοια παρέμβαση θα είναι ελάχιστα, πλην όμως στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν θα έχει το “πάνω χέρι” άπαξ και θα είναι ο νικητής. Στην διατύπωση ότι κάτι τέτοιο προφανώς θα έχει μεγάλο κόστος, άπαξ και η Αθήνα είναι μια καλά οργανωμένη και άριστα εξοπλισμένη διοίκηση, η απάντηση υπήρξε το ίδιο σύντομη. Γνωρίζει απόλυτα η Άγκυρα τις αμυντικές δυνατότητες της άλλης πλευράς και μάλιστα υπολογίζει ότι το τίμημα σε ανθρώπινο υλικό θα είναι μάλλον μεγάλο, αυτό είναι σοβαρό, πλην όμως και ένα απαραίτητο στοιχείο προκειμένου να ρυθμιστούν, άπαξ και δια παντός, οι διεκδικήσεις και τα δικαιώματα της Άγκυρας στο Αιγαίο και την Κύπρο.
Αυτό ακριβώς, σύμφωνα με τον συνομιλητή μου, ήταν και το σημείο των αντιρρήσεων του πολιτικού κατεστημένου της Άγκυρας, έναντι των διεθνών συνθηκών του περασμένου αιώνα, τις οποίες πίστευε ότι είχε κάθε δικαίωμα να προσβάλλει μα και την ικανότητα να διεκδικήσει ότι της ανήκει. Εκείνο ωστόσο το οποίο προβληματίζει είναι, η πρώτη “τουφεκιά”. Έχοντας γνώση της διαδικασίας των διεθνών παρεμβατισμών για την σύναψη συμφωνιών και συνθηκών ειρήνης που ακολουθούν αυτές τις περιπτώσεις, η Άγκυρα σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελε να εμφανισθεί ότι είναι ο θύτης που παραβιάζει τις σχέσεις καλής γειτονίας με την Αθήνα. Αντιθέτως μάλιστα θα κάνει ότι μπορεί για να αποδείξει τις καλές της προθέσεις, όχι όμως σε βάρος των εθνικών και φυσικών της δικαίων που απορρέουν από την γεωπολιτική της θέση.
Είναι δε πεπεισμένη ότι με τον τρόπο αυτόν θα επιτύχει να κερδίσει ότι της ανήκει, άπαξ και θα βρίσκεται σε θέση πλεονεκτική έναντι της Αθήνας, η οποία στην αδυναμία της να ανακτήσει ότι χάσει, είναι φυσικόν, να δεχθεί τους όρους της Άγκυρας.
Το βέβαιο είναι ότι η Ελληνική πολιτική ηγεσία της μεταδικτατορικής περιόδου, είχε αποδεχτεί την εισήγηση της διαμεσολάβησης του ΝΑΤΟ για την αναγνώριση προνομίων περιορισμένης αυτοδιοίκησης στη “Τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης” , για τα οποία η Άγκυρα πίεζε προς κάθε κατεύθυνσηστη συμμαχία και παράλληλα απαιτούσε την διοικητική προσάρτηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου στη δικαιοδοσία της. Μια λεπτομέρεια η οποία είχε γίνει αποδεκτή την εποχή των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, και ένα γεγονός το οποίο ακριβώς επεξηγούν και διερμηνεύουν τα λόγια της τότε προέδρου του Ελληνικού κοινοβουλίου κυρίας Ψαρουδά προς τον νεοδιορισθέντα πρόεδρο της δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια, ότι κατά την διάρκεια της θητείας του “πρόκειται να συμβούν αλλαγές των εθνικών συνόρων της χώρας και να υπάρξει σμίκρυνσης των εθνικών εδαφών, προς όφελος της ειρήνης στη περιοχή ”. Το γεγονός αυτό, εξ άλλου, επιβεβαίωσε αργότερα και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας με την ευκαιρία επίσκεψης στελεχών της ομογενειακής οργάνωσης ΑΧΕΠΑ στο γραφείο του, τονίζοντας την ανάγκη σύμπτυξης των εθνικών συνόρων για χάρη της ειρήνης και της καλής γειτονίας. Παρόν στην επίσκεψη εκείνη ήταν μεταξύ άλλων και ο ομογενής ηγέτης της μεγάλης οργάνωσης Αντώνης Μαυρομαράς, ο οποίος μου διαβεβαίωνε αργότερα ότι αμέσως στη σκέψη του ήρθε η σχετική αρθρογραφία μου της εποχής. Το γεγονός αυτό εξ άλλου, επιβεβαιώθηκε την ίδια σχεδόν περίοδο και από τον ίδιο τον υπουργό άμυνας των ΗΠΑ, επί Προεδρίας Κλίντον, Κοέν. Όταν κατά την διάρκεια της ετήσιας συνέλευσης των μελών του ΝΑΤΟ στο Τορόντο, απαντώντας σε σχετική ερώτησή μου με διαβεβαίωσε ότι “ναι μενυπήρχαν προβλήματα στην νοτιοανατολική πτέρυγα της συμμαχίας, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πλην όμως είχε κάθε λόγο και αιτία να πιστεύει ότι τελικά η συμμαχία βρισκόταν σε καλό δρόμο ρύθμισης των διαφορών, δεδομένου ότι το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας ήταν αποφασισμένο να ικανοποιήσει μέρος των απαιτήσεων της Τουρκίας.”Η δήλωση αυτή του Αμερικανού υπουργού Άμυνας έγινε παρουσία του τότε Πρέσβη της Ελλάδος στο ΚαναδάΓιάννη Θωμόγλου. Μια ακόμα επιβεβαίωση αυτού του γεγονότος έγινε μια εβδομάδα αργότερα από το τότε υπουργό εξωτερικών της Ελλάδος και αργότερα Πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, ο οποίος σε σχετική ερώτησή μου, παρουσία επίσης του κ. Θωμόγλου μου διαβεβαίωσε ότι “είναι καλύτερα να έχουμε μερικά στρέμματα γης λιγότερα και να κοιμόμαστε το βράδυ ήσυχοι, παρά να κρατήσουμε ότι μας ανήκει και να μην μπορούμε να κλείσουμε μάτι τη νύχτα από το φόβο επίθεσης κάποιου κακόπιστου γείτονα.” Στη πραγματικότητα ωστόσο, οι εξελίξεις ήταν τελείως διαφορετικές, άπαξ και το 1974 με την παρέμβαση του τότε Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Λούνς, ολόκληρο το πολιτικό κατεστημένο της Αθήνας, (σύμφωνα με το “nonpaper” του Γ.Γ. του ΝΑΤΟ), είχε αποδεχτεί την δημιουργία ανεξάρτητης κρατικής οντότητας της “Μακεδονίας”, και την παραχώρηση των πέντε νησιών του Ανατολικού Αιγαίου στην Άγκυρα με τις γειτονικές νησίδες και βραχονησίδες της περιοχής αυτών των νησιών. Υπήρξε μάλιστα και ανταλλαγή χρημάτων για το σκοπό αυτό και μάλιστα χρηματοδοτήθηκε η καμπάνια της Έλληνο-Τουρκικής φιλίας, με την δημιουργία του Βραβείου Ιππεκτσί και τον σύλλογο των δημοσιογράφων του Αιγαίου, οι οποίοι υπήρξαν αποδέκτες σοβαρών χρηματικών ποσών, προκειμένου να διατυμπανίζουν τα αγαθά της φιλίας και τα οικονομικά συμφέροντα των νησιών από την οικονομική τους προσάρτηση στη Τουρκία. Μέσα στα ίδια πλαίσια είχαν δημιουργηθεί και τα δημοσιογραφικά σεμινάρια της Σαμοθράκης, με χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ και της Ουάσιγκτον και τα οποία είχαν σαν στόχο να βοηθήσουν την αποδοχή της κοινής γνώμης και να δημιουργήσουν συνθήκες αποδοχής αυτών των αλλαγών στο Αιγαίο. Από τον φόβο ωστόσο μήπως και εκτεθεί το πολιτικό κατεστημένο της χώρας, συμφωνήθηκε ότι τα σεμινάρια αυτά θα διοργανώνονταν από την τοπική αυτοδιοίκηση της Σαμοθράκης. Ομολογώ δε ότι από προσωπική μου εμπειρία από ένα από αυτά έμεινα άναυδος όταν διαπίστωσα ότι σε αυτά είχαν προσκληθεί και Τούρκοι ή Τουρκόφωνοι δημοσιογράφοι οι οποίοι κατήγγειλαν την Ελληνική κυβέρνηση για άσκηση καταπίεσης σε βάρος τους. Όταν, ωστόσο, τους ρώτησα για τη τύχη των ογδόντα τόσων Τούρκων δημοσιογράφων, οι οποίοι βρισκόταν εγκλεισμένοι στις φυλακές της Τουρκίας, η απάντησή τους ήταν ότι ήμουν κακώς πληροφορημένος και ότι δεν υπήρχε κανένας δημοσιογράφος διωκόμενος από την Άγκυρα!! Το βέβαιο είναι ότι από εκείνη τη συμφωνία εφαρμόστηκε αμέσως η απαίτηση της Άγκυρας συμμετοχής στο εθνικό κοινοβούλιο της Ελλάδας και εκπροσώπων της Τουρκόφωνης μειονότητα της Δυτικής Θράκης, για την οποία η Άγκυρα συνεχίζει να πιέζει για την ανάγκη περιορισμένης αυτονομίας.
Γνωρίζει η Άγκυρα ότι η σημερινή κατάσταση της Ελλάδος με την οικονομική κρίση που την ταλαιπωρεί την τελευταία δεκαετία, της προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να επιτύχει, με τον δικό της τρόπο, τον σεβασμό και την αποδοχή των απαιτήσεών της. Για το λόγο αυτό έχει φροντίσει και φροντίζει καθημερινά να κάνει έντονη τη παρουσία της στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, έτσι ώστε να πεισθεί η διεθνής κοινή γνώμη για τα δίκαιά της.
Η Άγκυρα, εξ άλλου,εργάσθηκε με επιμονή, υπομονή και σύστημα, πάνω σε αυτές της τις διεκδικήσεις τόσο στο διπλωματικό όσο και το διεθνές στρατιωτικό πεδίο, καθώς οι διπλωμάτες της σε ολόκληρη την υδρόγειο καθημερινά βομβάρδιζαν τους υπευθύνους των χωρών μελών των Ηνωμένων Εθνών, ότι οι κυβερνήσεις των Αθηνών ήθελαν να κάνουν το Αιγαίο “Ελληνική λίμνη”. Ένα στοιχείο το οποίο θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στη ελεύθερη διεθνή ναυσιπλοΐα. Στην διαβρωτική αυτή προσπάθεια των διπλωματών της Άγκυρας, δυστυχώς η Αθήνα παρέμενε σιωπηλός θεατής, αφήνοντας κατά κάποιον τρόπο να πιστευτεί ότι “πραγματικά προσπαθούσε να κρύψει κάτι”, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αμφιβολιών στους διεθνείς διπλωματικούς κύκλους για τις προθέσεις της Αθήνας. Σχετικά με το θέμα αυτό έχω αναφερθεί σε προηγούμενη αρθρογραφία μου για τις παρατηρήσεις στελεχών των Καναδικών κυβερνήσεων σε ότι αφορά τη στάση των Πρεσβευτών της Ελλάδος στο Καναδά και την Ουάσιγκτον.
Έτσι λοιπόν ο πρόεδρος της Τουρκίας εργάσθηκε μεθοδικά και αδιάκοπα ώστε να επιτύχει να παραπληροφορήσει την διεθνή κοινότητα και την κοινή γνώμη, ενώ οι κυβερνήσεις των Αθηνών είχαν επιδοθεί σε ένα όργιο σπατάλης και καταχρήσεων στο κρατικό τομέα, παραπληροφορώντας τον Ελληνικό λαό και αποκοιμίζοντας τον με ψεύτικες διαβεβαιώσεις ότι τα πάντα, δήθεν, τελούσαν υπό έλεγχο.
Η διαμόρφωση, ωστόσο, των σημερινών συνθηκών προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στο φιλόδοξο πρόεδρο της Τουρκίας, ο οποίος διαισθάνεται ότι μπροστά του έχει μια μοναδική ευκαιρία να ξεκαθαρίσει για πάντα το θολό τοπίο των διεκδικήσεών του. Στο ενεργητικό των υπηρεσιών της χώρας του έχει ένα ικανό και δραστήριο διπλωματικό σώμα το οποίο κατόρθωσε να επιβάλει στη κοινή γνώμη την ανάγκη παραμονής των κατοχικών στρατευμάτων στη Κύπρο. Πρόσφατα ακόμα, τα στρατεύματα της Άγκυρας εισέβαλαν και κατέλαβαν το Αφρίν, σχεδόν χωρίς καμία αντίδραση ή και διαμαρτυρία από τη διεθνή κοινότητα. Καθημερινά δε οι ένοπλες δυνάμεις του παραβιάζουν τον εναέριο και θαλάσσιο χώρο της Ελλάδος, ενώ ο ίδιος αναφέρεται στα Τουρκικά νησιά που “κατέχει παράνομα” η Ελλάδα, ενώ η Αθήνα συνεχίζει την άσκηση της πολικής του “δεν υπάρχει πρόβλημα και κάντε ότι δεν καταλαβαίνετε”. Ελάχιστοι, ωστόσο πολιτικοί παρατηρητές των Αθηνών, θέλησαν να δουν με σοβαρότητα τα μαύρα σύννεφα που ήδη έχουν καλύψει την περιοχή και προμηνύουν την επερχόμενη τρομερή καταιγίδα.
Η Άγκυρα, είναι βέβαιο ότι, τα τελευταία χρόνια κατόρθωσε να πλησιάσει τις κυβερνήσεις των Σκοπίων και της Αλβανίας και να τις πείσει ότι είναι προστάτης τους. Μέσα στα πλαίσια αυτής της της πολιτικής φρόντισε να τις εξοπλίσει και να τις πείσει .ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να επιτύχουν τις διεκδικήσεις τους σε βάρος της Ελλάδος. Δυστυχώς, για άλλη μια φορά, η Αθήνα δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται ότι σύντομα η μεγάλη πολεμική πυρκαγιά της Μέσης Ανατολής, πρόκειται να φτάσει στα δικά της σύνορα και πιθανόν να περάσει μέσα από την συνοριακή της γραμμή. Θα ήθελα να αναφερθώ στο σημείο αυτό στα λόγια του Τζορτζ Σόρος, ότι όλοι οι βαλκάνιοι ζητούν την αναθεώρηση των συνόρων της περιοχής, η μοναδική διοίκηση η οποία αντιτίθεται σε κάτι τέτοιο είναι η Αθήνα, η οποία πιστεύει ότι σε παρόμοια περίπτωση θα είναι ο μεγάλος χαμένος μιας παρόμοιας πολιτικής.
Το μοναδικό ίσως σημείο ελπίδας, σε αυτή την ομιχλώδη πολιτική θα αποτελέσει η επιτυχία ενός των πραξικοπημάτων που εργάζονται κάτω από τη μύτη του Ερντογάν για την ανατροπή του καθεστώτος του. Εύχομαι και ελπίζω ότι την φορά αυτή θα το επιτύχουν.
