(Αφιερώνεται και στη μνήμη του αείμνηστου Νίκου Παλαμήδη-Πάλδης, στον κοινωνικό ανατόμο, στον αγωνιστή της δημοκρατίας, στον τροβαδούρο, που στις 21-12-2012 χάθηκε ένας γίγαντας του λόγου, ένας ανεπανάληπτος στιχουργός, ένας τροβαδούρος των πέρα και των δώθε σταυροδρομιών, των γειτονιών, των πόλεων και των κρατών πλαισιωμένο από πλούσιο αγωνιστικό και πνευματικό κήπο που δημιούργησε στα νεανικά του χρόνια στην κατοχή, στην ξενιτιά και ξανά στη χώρα του. Η ΕΕΛΣΠΗ έχασε έναν απόλυτα δικό της άνθρωπο, έναν φίλο, έναν ακούραστο εργάτη του Λόγου, έναν καθοδηγητή με κύρος, με ανωτερότητα, αψεγάδιαστο. Έναν φωτεινό φάρο που έσβησε σε μια εποχή βάρβαρη, άγρια, απολίτιστη… Μπάρμπα-Νίκο απ’ όλους εμάς της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών Συγγραφέων των Πέντε Ηπείρων (ΕΕΛΣΠΗ) αιωνία η μνήμη σου. (Περισσότερα στις διευθύνσεις: palamidis@hotmail.com & panteis_palamidis@baxter.com & liarmako@otenet.gr)
* * * *
«Την κριτική στάση πολλοί τη λογαριάζουν άγονη. Και τούτο επειδή το κράτος μένει κουφό και άλαλο στην κριτική τους. Όμως η στάση τούτη είναι άγονη μόνο και μόνο επειδή ‘ναι α δ ύ ν α μ η. Η οπλισμένη κριτική μπορεί και κράτη να ξεθεμελιώσει» (Μπ. Μπρεχτ)
Θέμα μεγάλο ο πολιτισμός και οι εκφραστές του. Από πού να το πιάσεις! Και ακόμα πιο μεγάλο θέμα ο Αφέντης Λόγος! Ευλογημένος από τις μούσες όποιος τον υπηρετεί και πάνω απ’ όλα όποιος τον εννοεί. Είναι αυτό που λέμε, άλλο πράγμα η θεωρία και άλλο η πράξη. Δυνατότερο «όπλο» στην ανθρωπότητα απ’ το Λόγο δεν υπάρχει. Ο Λόγος, με τα δικά του «όπλα» ελευθερώνει· «ματώνει·» «σκοτώνει»! Τα ίδια μας λέει στο δικό του Λόγο ο μέγας ποιητής μας με το:
«Ο Λόγος που χτυπά
Όποιος στοχαστικός, σα γιαταγάνι / το στοχασμό του αντρίκεια ας τόνε βγάζει.
Πές τα, και ακέρια και γυμνά? δε φτάνει / να λάμπ’ η αλήθεια? πρέπει και να σφάζει. Ο λόγος, που χτυπά και που θυμώνει, / ριζώνει και της γης την όψη αλλάζει.
Ο λόγος, άξιος, και σφυρί, και ακόνι / Μην κοιτάς το χοντρόλογο παζάρι,
μην ακούς τ’ ανοστόλογο σαλόνι / Μα σ’ όλα νόημα, δύναμη και χάρη,
σ’ αρχοντιά και σε πλέμπα, γη δεν είναι /να την καταφρονάς, περιβολάρη Παντού μπορείς ν’ ανθίσεις, το νου κρίνε! (Κωστής Παλαμάς)
* * * *
Στον ρου της «Νέας» εποχής με κάλαντα και μηνύματα θα βαδίσουμε αυτές τις γιορτινές μέρες, τώρα, στο τέλος του 2012(17) και στις αρχές του 2013(18). Οδεύουμε προς το 2013 (18), φορτωμένοι με ονείρατα, ελπίδες, φιλοδοξίες και παράλληλα κουβαλούμε μαζί μας σύνδρομα αδιαφορίας, πολλές αδικαιολόγητες καθυστερήσεις και με σφιχτούς επιδέσμους στα μάτια. Ακούσαμε και θα ακούσουμε πολλά και χαρμόσυνα κάλαντα καθώς και χιλιοειπωμένα από διάφορους ηγέτες μηνύματα όλων των ιδεολογικοπολιτικών αποχρώσεων καθώς και θρησκευτικών ηγετών, ίδια, λες και είναι μαγνητοφωνημένα.
Τι είδους μήνυμα θα μπορούσαμε να στείλουμε κι εμείς, οι φύλακες, σκαπανείς (συγγραφείς) και καλλιεργητές του Λόγου και των Τεχνών γενικότερα, στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα; Πώς θα μπορέσουμε να αποσπάσουμε την προσοχή, και τη δική μας (ανθρώπων του Λόγου) και τη δική τους (αδιάφορων και απολίτιστων πολιτών) προκειμένου να απαλλαγούμε από το παγίδευμα των «ατάκτων» «πραγμάτων», όπως: «Παγκοσμιοποίηση», «Ελεύθερη» Αγορά, Πόλεμοι, Μεταναστευτικά κύματα, Αθλιότητες στην καθημερινή ζωή του Παγκόσμιου Πολίτη, Παρακμή ή Επιθετική τεχνολογία στον Πολιτιστικό τομέα με όλα τα παράγωγά του-γλώσσα, συγγράμματα-έντυπο βιβλίο, παραδόσεις και αξίες, κυριολεκτική εξάρθρωση-αποσύνθεση των κοινωνιών και των μελών της κ. ά.;
Πώς θα μπορέσουμε να βρεθούμε ό λ ο ι μ α ζ ί σαν εξουθενωμένοι νοσταλγοί ή σαν εποχιακοί και πρόχειροι συγγραφείς-κάποιοι αναπαυμένοι σε… δάφνες μικρής διάρκειας και λιτού αρώματος – ή και σαν δραγάτες στον αποσαθρωμένο πολιτιστικό στίβο, στον καμουφλαρισμένο και… επιλεγμένο πολιτισμό κι εκεί, στα πέρα και στα δώθε, να αφουγκραστούμε και τις δικές μας ανάπνες και των αδιάφορων Πολιτών και των κρατών-εθνών-λαών;
Ποιο μήνυμα και με ποιον γραπτό Λόγο(αυτός μένει, δεν αλλοιώνεται, δεν έχει ηλεκτρονικά «τσιπάκια», δεν ψωριάζει …ηλεκτρονικά) θα μπορούσαμε να στείλουμε στα «πράγματα», στις ελίτ των «σύγχρονων ατάκτων» γνωστές ως κυβερνήσεις, «ταγοί», αρχηγοί κρατών, εξειδικευμένοι παραχαράκτες ιστορικών και πολιτιστικών παρακαταθηκών; Πώς θα μπορέσουμε να φωτογραφήσουμε την σημερινή Ελλάδα με τους εντός και τους εκτός των τειχών της ανθρώπους της και πώς μπορούμε να αντιπαραθέσουμε τον «πολιτισμένο» από τη μια και τον «απολίτιστο» από την άλλη; Τάχατες θα μπορέσουμε να επιβραβεύσουμε τους «εργάτες» του Λόγου έναντι των «πραγμάτων» και από την άλλη, πού θα κατατάξουμε και πώς θα κατακρίνουμε τους αγρίους και βαρβάρους-κοινώς απολίτιστους «ταγούς» για τη σημερινή κατάσταση της πατρίδας μας, όταν στην προ πολλών δεκαετιών χάραξη των επώδυνων μέτρων έναντι του πολιτισμού, και όχι μόνο, οι νεοέλληνες συγγραφείς δεν μιμήθηκαν τους παλιότερους, σιώπησαν ή συμβιβάστηκαν ή βολεύτηκαν;
* * * *
«Περισσότερο φως, ηλεκτρολόγε, στη σκηνή! Πως θες, δραματουργοί κι ηθοποιοί, να δείξουμε τ’ αντικαθρέφτισμα του κόσμου, μέσα στο μισοσκόταδο; Τούτο το σύθαμπο καλεί σε ύπνο. Ενώ εμείς θέλουμε ξύπνιους θεατές-κι ακόμα πιο πολύ: ξυπνούς! Κάν’ τους να ονειρευτούν στο πλέριο φως!…»(Μπ. Μπρεχτ)
Κατά την πορεία του μισού και πλέον αιώνα, η τελευταία αυτοκρατορία στον Πλανήτη μας, έχει δείξει τα πολλαπλά σημάδια της έντονης και πολυτάραχης αρνητικής γραφής της σε βάρος της ανθρωπότητας και του Πλανήτη: Πόλεμοι, Δικτατορίες και Πραξικοπήματα, Εμφύλιοι, Διαμελισμοί και Εξαφανίσεις Λαών, Διαφθορά, Ληστές και Κλέφτες και του Πνεύματος και της ύλης, μετανάστες, λαθρομετανάστες, πρόσφυγες, επαναπατριζόμενοι, παλιννοστούντες.
Χάρη και μόνο στην υπερσυγκέντρωση του πλούτου σε λίγα χέρια και την στρωματοποίηση των λαών, έφερε την επιτυχή έκβαση αυτής της πολύμορφης εγκληματικής κατάστασης που βιώσαμε και βιώνουμε. Ένα χτύπημα (θέλουμε να πιστεύουμε όχι το τελειωτικό!!!) του Πολιτισμού στις Ρίζες του, έτσι ώστε ο μοναδικός εχθρός του μεγάλου κεφαλαίου, ο Πολιτισμός-Γλώσσα, Τέχνες, κλπ-, ένα μέρος του να εξουδετερωθεί ή να σκορπιστεί, ένα άλλο να αυτοσυρρικνωθεί, κάποιο άλλο να βολευτεί με αντάλλαγμα τη σιγή και την σήψη και πλέον ακίνδυνο και ακρωτηριασμένο να συμβιβαστεί και να περιθωριοποιηθεί στα δικά του κλειστά πλαίσια της… πνευματικής του αυτοσυντήρησης, και αν κάποιο περισσέψει, ευχόμαστε ο φωτισμός του να μη θυμίζει ούτε να μοιάζει την ορμητική «λάμψη» ενός διάττοντα αστέρα.
Με άλλα λόγια. Ο Αφέντης Λόγος οδηγήθηκε σε μια πανσπερμική «άμαξα» και στην πορεία, όπως προαναφέραμε, παρέκλινε της τροχιάς του Λεύτερου Πνεύματος και …ανατράπηκε.
Απουσία του πνευματικού φωτός και των τέκνων όλων των βαθμίδων (αναφερόμαστε σε επώνυμους ακαδημαϊκούς συγγραφείς και μη, συγγραφείς του πεζού και ποιητικού λόγου), άνθρωποι του πνεύματος που το σύστημα ενσωμάτωσε ή ενσωματώθηκαν, θα μπορούσαν να φρενάρουν τον ακρωτηριασμό και της Χώρας μας και του Ελληνισμού και του Πολιτισμού, με ό τι, συνεπάγεται.
Την απουσία του πνευματικού όγκου από τα δρώμενα, ενός όγκου ανθρώπων του Λόγου, του Θεάτρου, της Μουσικής, της Ζωγραφικής και άλλων Τεχνών και Επιστημών, δεν μπόρεσε να καλύψει η παρουσία-συνεισφορά των Άσπιλων και Ελεύθερων Δημιουργών ή και να τους «προστατέψει» από τη δίνει του αρπαχτικού συστήματος. Το δε αποτέλεσμα ήταν (και παραμένει) να παίζεται η Ελλάδα στις πράσινες τσόχες των ευρωατλαντικών καζίνων σαν μαρκαρισμένο-καταδικασμένο χαρτί, που ο κάθε ελεεινός παίχτης τραβούσε και σήμερα τραβάει πιο συστηματικά από το μανίκι του ή σαν ένα κούφιο και άηχο αυτοσχέδιο ζάρι μπεκρή ή μπεκρούς σαν μια φτηνή, ζητιάνα πόρνη. Θιασώτες και θαμώνες που βρέθηκαν ή καλέστηκαν στις λέσχες των ονάγρων, υπήρξαν πολλοί και διάφοροι. Είδαν ή άκουσαν ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου πολιτιστικά μεγαλεία να σαρώνεται. Και ο Λόγος, άλαλος στα χείλη των παροικούντων και υποταγμένων στο σύστημα υπέκυπτε στα απανωτά χτυπήματα.
Μια φωτεινή πλευρά που μέσα από τις εσχατιές της οικουμένης, αβοήθητη, ξεχασμένη, εγκαταλειμμένη, προσπαθεί όχι μόνο να επιβιώσει, αλλά να καλλιεργήσει το Λόγο, να τον προστατέψει, να τον μεταλαμπαδεύσει και όταν χρειάζεται, να τον μεταβάλει σε σφυρί και αμόνι για να σφυρηλατεί ανηλεώς τα κακώς κείμενα του καιρού μας που μας φτάσανε στα περιθώρια του μηδέν και της ανυπαρξίας. Μια φωτεινή πλευρά, μια πλειοψηφία Ανθρώπων του Λόγου που αγωνίζεται να συγκρατήσει απ’ το ανθρώπινο σκοτάδι το λιγοστό φως. Θα τους δούμε σε Ομάδες, σε Συλλόγους, σε Ενώσεις αλλά και μεμονωμένα να δρουν σε όλα τα σημεία του Πλανήτη.
Αυτή η Πνευματική Δύναμη, ικανή να ανατρέψει τον ρου των άθλιων «πραγμάτων» που μας οδηγούν στο σκοταδισμό και στην αθλιότητα, ένα πράγμα μόνο της μένει να κάνει: Να Ενώσει το Στοιχειό της. Να μιμηθούν οι σημερινοί Υπηρέτες του Λόγου τους παλιότερους Λόγιους, Συγγραφείς και Ποιητές έστω και στο ελάχιστο. Πώς αλλιώς θέλουμε να λέμε πως είμαστε απόγονοι μεγάλων ονομάτων; Τα ονόματα των σημερινών συγγραφέων πόσο μεγάλα είναι; Τι σημαίνει επανάπαυση; Τι σημαίνει συμμετοχή και προσήλωση Μ Ο Ν Ο πάνω στα γραφτά του ο καθένας; Και τι σημαίνει η αποστροφή, όσοι αποστρέφονται τον ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΛΟΓΟ όταν αυτός, ο Πολιτικός Λόγος σε συνεργασία με τον Πνευματικό Λόγο είναι ικανός να ανατρέψει τα κακώς κείμενα και τον άθλιο ρου των πραγμάτων.
* * * *
Θα κλείσουμε το αφιέρωμά μας με μια σύντομη αναφορά στην τεχνολογία, όπως αυτή με τις υπηρεσίες της παρουσιάζεται στον πολιτιστικό τομέα και θα την συμπεριλάβουμε στον συναγερμό απεγκλωβισμού από τις μηχανές του ακρωτηριασμού, της εξαθλίωσης και του σκοταδισμού. Στην ασύλληπτη πλέον ταχύτητα της τεχνολογίας εντάσσεται και ο τομέας της επικοινωνίας με όλα τα παράγωγά της, ιδιαίτερα στην όλο και πιο βαθιά παγερή μεταξύ των ανθρώπων επικοινωνία, ακαταλαβίστικη πολλές φορές και παν απ’ όλα γρήγορη. Ο χρόνος έχει καταβροχθισθεί με αμείλικτο, θα λέγαμε, τρόπο αφού όλοι βιάζονται!!. Το ηλεκτρονικό πλήκτρο παντού επικρατεί και ως μικρά παιδάκια έχουν υποστεί αγιάτρευτο ηλεκτρονικό εθισμό. Ένα μέρος της κοινωνίας το επικροτεί, ένα άλλο το καταδικάζει. Έτσι προκύπτουν, πέρα όλων των άλλων δυσκολιών (κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών, επαγγελματικών κλπ, κλπ) δυο «νέες» τάξεις ανθρώπων: Των… έξυπνων και εραστών της ανεξέλεγκτης τεχνολογίας και των «καθυστερημένων», «απαρχαιωμένων» μιας… παλιομοδίτικης νοοτροπίας ανθρώπων.
Στον συνεχόμενο και αυξανόμενο ρου της αποβλάκωσης και του εθισμού των ανθρώπων σε Παγκόσμια κλίμακα που έχει υποστεί από τα ΜΜΑποβλάκωσης και καθηλώθηκε κυριολεκτικά στον καναπέ και στα ηλεκτρονικά πλήκτρα, είχε σαν αποτέλεσμα τη σταδιακή περιθωριοποίηση των παραδόσεων, ηθών και αξιών του λαού μας και όσο αφορά τον πολιτισμό, όπως αυτός παρουσιάζεται με τον πλούσιο Λόγο του μέσα από στίχους και μύρια άλλα δημιουργήματα, επίσης σταδιακά στραγγαλίζεται και μέχρι να το καταλάβουμε, θα έχει πια χαθεί.
Με άλλα λόγια, το βιβλίο, όπου είναι και το κύριο αντικείμενο του συγγραφέα και σαν πνευματικό δημιούργημα και σαν ύλη, θα πρέπει να μείνει αναντικατάστατο, ανεπηρέαστο από την τεχνολογία και να κρατήσει τη θέση του. Για την οικονομία των δασών, σεβαστή από κάθε άποψη, θα πρέπει οι απολίτιστες πολιτείες να βρούνε τρόπους φύλαξης από τους οικοπεδοφάγους, τους εμπρηστές και άλλα παρεμφερή κοινωνικά παράσιτα. Στην περίπτωση που συζητάμε για την τεχνολογία της τρέχουσας παραγράφου, τεχνολογία-έντυπο βιβλίο, έχουμε ενδοιασμούς-επιφυλάξεις. Δηλαδή δε θέλουμε να γράφεται ο Λόγος στο χαρτί αλλά μόνο να ακούγεται σαν ένας μακρινός ξεφυλλίσματος απόηχος και να βλέπεται στα «σύγχρονα» «τζάμια» της αποβλάκωσης; Αυτό θέλουμε;
Ο νέος κόσμος μας σήμερα, δυστυχώς, έγινε ηλεκτρονικός και για τη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί, θεωρούμε ότι οι Έλληνες Συγγραφείς, Απόδημοι και Γηγενείς, οφείλουν να στήσουν «οδοφράγματα» σε κάθε κακό που επιδρά αρνητικά και στον πολιτισμό μας και στην ζωή μας γενικότερα.
Τι θα τον κάνουμε τον πλούτο των έργων μας όταν η αγορά είναι ήδη κατεστραμμένη από την …εξέλιξη της τεχνολογίας ενώ παράλληλα μπορούμε να διαβάζουμε ένα βιβλίο που θα μας σερβίρεται στο πιάτο ή στο κρεβάτι μας μέσα από ένα γυαλί; Θεωρείται αυτή η εξέλιξη σύγχρονη και ιδανική;
Από κει και μετά, όσο αφορά τον πολιτισμό-βιβλίο, ως ένα βαθμό, καλή και η τεχνολογία, καλά και τα ρομαντικά ποιήματα, τα νοσταλγικά, τα ερωτικά, της ξενιτιάς και οποιαδήποτε άλλα που γράφονται στη σύγχρονη εποχή μας. Όταν όμως ο Κόσμος όλος βάλλεται από δυσάρεστα γεγονότα και ποικίλες καταστροφές και αποκλεισμούς, ποιος κόσμος είναι αυτός που θα διαβάσει τα ποιητικά έργα των σύγχρονων πεζογράφων και ποιητών, όσο η κοινωνία μας αποσαθρώνεται συνεχώς; Τι είναι εκείνο που πρέπει ο Ποιητής να προωθήσει όσο ποτέ; Το Πνεύμα ή την ύλη; Ποια είναι η θέση του στις π ο λ ι τ ι κ έ ς – βρώμικες και βάρβαρες ίντριγκες, που ασκούνται από το ένα 10% σε βάρος ολόκληρης της ανθρωπότητας; Ποιος άλλος μπορεί να είναι μπροστάρης εκτός από τον Ποιητή και τους συμμάχους του; Πώς θα κρατηθεί η ελπίδα που θα οδηγήσει σε ένα καλλίτερο αύριο όταν ο σημερινός Ποιητής επαναπαύεται στις… δόξες του επιτρέποντας την καλλιέργεια τού μάταιου;
Στην παρακμάζουσα σημερινή εποχή, όπως σήμερα φαίνεται σε όλες τις εκφάνσεις της, όλα όσα αναφέρθηκαν ανήκουν στον αστερισμό του Πολέμου. Ενός Πολέμου με πολλές διαστάσεις και διαφορετικό απ’ όσους γνώρισε η ανθρωπότητα μέχρι σήμερα. Δεν έχει όνομα· δεν έχει αριθμό. Βέβαιο είναι πως είναι ο τελευταίος. Η επιβεβλημένη αλλοτρίωση που ο άκρατος ματεριαλισμός επέφερε, ο σύγχρονος έλληνας διανοούμενος οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων: «Οι ελπίδες για την διαφύλαξη του απανταχού ελληνισμού και του πολιτισμού δεν πρέπει να χάνονται, όσο λίγες κι αν είναι, όταν σκοπός της γίνεται: Η μεταμόρφωσή μας σε τσοπαναραίους και δραγάτες· και για τα πρόβατά μας και για τα χωράφια μας… ΒΦ.»
Δεκέμβρης 28 2012
Για το ΔΣ της ΕΕΛΣΠΗ – Βάιος Φασούλας
