Του Παναγιώτη Δήμου
Πόσες φορές ακούσατε ή ξεστομίσατε τις φράσεις: ‘’Κιμ πάτα το κουμπί’’ ή ‘’Βλάντιμιρ πάτα το κουμπί’’? Αρκετές νομίζω. Είναι τα πράγματα όμως τόσο απλά που, κυριολεκτικά με το πάτημα ενός κουμπιού να επέλθει μια πυρηνική στρατιωτική διαδικασία που να επιφέρει ζημιές στον πλανήτη? Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά…
Ο όρος megadeathδηλώνει τις εκατοντάδες των εκατομμυρίων νεκρών που θα αφήσει πίσω του μια πυρηνική έκρηξη σε οποιδήποτε μέρος του πλανήτη. Χαρακτηριστικό (σχεδόν) παράδειγμα είναι η ρίψη της ατομικής βόμβας στην Χιροσίμα και το Ναγκασάκι που σήμανε το τέλος του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου το 1945. Έκτοτε ο πλανήτης δεν βρέθηκε ποτέ σε κατάσταση παγκοσμίου πολέμου είτε σε κατάσταση όπου ένας πυρηνικός πόλεμος να είναι προ των πυλών.
Άρα γιατί ορισμένες χώρες αναπτύσουν πυρηνικά όπλα? Η απάντηση είναι πιο απλή απ’όσο μπορεί να φανταστεί κανείς. Από τον Θουκιδίδη και τον Μακιαβέλι μέχρι και τον Χένρι Κίσσιντζερ, τους ένθερμους υποστηρικτές δηλαδή του κλασικού ρεαλισμού, υπήρχε και υπάρχει η άποψη πως, ανεξάρτητα των συμμαχιών και των συμφώνων μεταξύ χωρών, το κράτος (σε γενικευμένη έννοια) είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας του διεθνούς συστήματος και η προάσπιση των συμφερόντων του γίνεται με κάθε μέσο.
Η απόκτηση και διατήρηση φορτίων ισχύος είναι στην πράξη πρωταρχικός στόχος, όχι μόνο των κρατών του συστήματων της Νέας Τάξης Πραγμάτων, αλλά και εκείνων των συλλογικών δράσεων που υπάρχουν στην παλαιολιθική εποχή, με την πρώτη εμφάνιση των νομάδων.
Ο κλασικός ρεαλισμός λέει πως η καταφυγή σε πόλεμο, δεν γίνεται από λάθος εκτιμήσεις, αλλά είναι ένα μέσο για την εκμεγέθυνση των φορτίων ισχύος ενός κράτους. Οι διεθνείς οργανισμοί είναι το τέλειο όργανο στα χέρια των ισχυρών και οι νόμοι τους διεθνούς δικαίου δεν παίζουν κανένα ρόλο για αυτούς. Στο κόσμο των ρεαλιστών το διεθνές σύστημα είναι η ζούγκλα, όπου ο νόμος του ισχυρού επαληθεύετε κάθε στιγμή.
Για να έρθουμε όμως στο 2016 και την τωρινή κατάσταση, πόσο τρομακτικός φαντάζει ο Πούτιν, οι ΗΠΑ και η Βόρεια Κορέα σε ό,τι αφορά τα πυρηνικά? Η παρακάτω φωτογραφία δείχνει τους κατόχους πυρηνικών όπλων αναλυτικά. Βέβαια είτε είναι μία η πυρηνική κεφαλή, είτε 7.000, θεωρώ πως την ίδια ζημιά κάνουν. Θεωρώ όμως απίθανο το γεγονός να συμβεί ένας πυρηνικός πόλεμος!
Τα πυρηνικά όπλα είναι τα καλύτερα και δυνατότερα φορτία ισχύος που μπορεί να αποκτήσει ένα κράτος. Είναι ένας ‘’Ψυχρός Παγκόσμιος Πόλεμος’’ που η πιθανότητα να λάβει ένθερμες διαστάσεις δεν είναι μηδαμινές, αλλά είναι εξαιρετικά ελάχιστες.
Αρχικά η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο ξεπεράστηκε καθώς ο πλανήτης επιβίωσε από τον χειρότερο πόλεμο που θα μπορούσε να συμβεί, και αυτός δεν ήταν άλλος από τον Ψυχρό Πόλεμο που τελικά έληξε, ενώ επήλθε και η πτώση της ιμπεριαλιστικής Σοβιετικής Ένωσης και σιγά σιγά η διαμόρφωση του ευρωπαϊκού χάρτη όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.
Επίσης η νίκη του πολέμου καθορίζεται από την πολιτική επιβολή ενός κράτους πάνω σε ένα άλλο. Αυτός είναι και ο βασικός στόχος κάθε κράτους σε έναν πόλεμο: η επιβολή! Τα πυρηνικά όπλα μπορούν να καταστρέψουν ολοσχερώς ένα κράτος σαν την Ελλάδα, για παράδειγμα, αλλά πιο θα είναι το όφελος του επιτιθέμενου κράτους? Ένα διαλυμένο κράτος, με κατεστραμμένα τα στρατηγικά του σημεία (αεροδρόμια, λιμάνια κλπ), θεωρώ πως είναι απλά άσκοπη χρήση ‘’πυρομαχικών’’, καθώς δεν θα έχουν καμία χρησιμότητα για τον νικητή.
Στην περίπτωση της γενοκτονία όμως αλλάζει το πράγμα. Βέβαια μια τέτοια περίπτωση είναι κυριολεκτικά απίθανη, καθώς οι κυρώσεις για το επιτιθέμενο κράτος θα είναι καταστροφικές και…το κουμπί που θα πατηθεί θα σημαίνει και αυτόματα την κύρηξη του τρίτου παγκοσμίου πολέμου και το τέλος της πολιπολικότητας του διεθνούς συστήματος του πλανήτη, ή όπως χαρακτήρισε και ο Φράνσις Φουκουγιάμα, το ‘’Τέλος της Ιστορίας’’.
Τι θα γίνει όμως μετά από μία τέτοια καταστροφή? Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια. Το σίγουρο πάντως είναι πως ο πλανήτης θα επιστρέψει σε κατάσταση αποικιών με μακροπρόθεσμα την ύπαρξη ενός και μόνου ηγέτη που κατά τη γνώμη μου θα είναι ο παγκόσμιος δικτάτορας, εκμηδενίζοντας έτσι τον ανταγωνισμό και την οικονομία.
Αυτά όμως ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας. Είναι η θεωρία των Διεθνών Σχέσεων με σενάρια βγαλμένα από τη φαντασία των θεωρητικών, που ναι μεν είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμβούν, δεν είναι όμως και απίθανο.
Όντας ρεαλιστής αποδέχομαι τον φόβο του πυρηνικού πολέμου, όμως καθησυχάζομαι από την πορεία του διεθνούς συστήματος από το 1945 και έπειτα σε ό,τι αφορά την πυρηνική ενέργεια. Οι ιστορίες για Megadeathείναι μόνο θεωρητικές κατά τη γνώμη μου…
Παναγιώτης Δήμος
Φοιτητής Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας)
