Η φερριτίνη είναι η κύρια πρωτεΐνη αποθήκευσης σιδήρου του σώματος. Τα επίπεδα φερριτίνης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την έμμεση μέτρηση των επιπέδων σιδήρου στο σώμα.
Η φερριτίνη, ως μόριο, έχει το σχήμα μιας κοίλης σφαίρας που επιτρέπει την είσοδο μεταβλητών ποσοτήτων σιδήρου για αποθήκευση.
Ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές φερριτίνης στο αίμα
Τα αποτελέσματα μπορεί να διαφέρουν από τη μία εργαστηριακή εξέταση στην άλλη, αλλά, σε γενικές γραμμές, τα κανονικά επίπεδα φερριτίνης είναι τα 12-300 νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο αίματος (ng/mL) για τους άνδρες και τα 12-150 ng/ml για τις γυναίκες.
Τι δείχνει η αυξημένη φερριτίνη στο αίμα
Τα υψηλά επίπεδα της φερριτίνης μπορεί να είναι ενδεικτικά της αιμοχρωμάτωσης, μιας διαταραχής του οργανισμού στην αποθήκευση σιδήρου.
Η αιμοχρωμάτωση είναι μια κληρονομική (γενετική) διαταραχή, στην οποία υπάρχει υπερβολική συσσώρευση σιδήρου στο σώμα. Σε άτομα με κληρονομική αιμοχρωμάτωση, η ημερήσια απορρόφηση του σιδήρου από τα έντερα είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που χρειάζεται. Δεδομένου ότι το σώμα δεν μπορεί να αυξήσει την αποβολή σιδήρου, αυτός μοιραία συσσωρεύεται.
Ένας άντρας με αιμοχρωμάτωση μπορεί να συσσωρεύσει 20 γραμμάρια σιδήρου στο σώμα μέχρι την ηλικία 40 έως 50 ετών (η κανονική περιεκτικότητα σε σίδηρο για το σώμα είναι 3-4 γραμμάρια). Η περίσσεια σιδήρου εναποτίθεται στις αρθρώσεις, το ήπαρ, τους όρχεις και την καρδιά, προκαλώντας βλάβη σε αυτά τα όργανα.
Οι γυναίκες με αιμοχρωμάτωση συσσωρεύουν σίδηρο με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι οι άνδρες, επειδή χάνουν περισσότερο σίδηρο με φυσικό τρόπο. Ως εκ τούτου, αναπτύσσουν συνήθως τα συμπτώματα της βλάβης κάποιου οργάνου λόγω της περίσσειας σιδήρου περίπου 10 χρόνια αργότερα από τους άνδρες.
Τα άτομα με κληρονομική αιμοχρωμάτωση μπορεί να μην εκδηλώσουν συμπτώματα για αρκετό καιρό. Όταν αυτό συμβεί, τότε τα σημάδια αυτά είναι:
- Σεξουαλική δυσλειτουργία
- Καρδιακή ανεπάρκεια
- Πόνοι στις αρθρώσεις
- Κίρρωση του ήπατος
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Κόπωση
- Σκούρο χρώμα του δέρματος
Τα συμπτώματα προκύπτουν επειδή ο σίδηρος συσσωρεύεται στα όργανα και οδηγεί στην καταστροφή και απώλεια της φυσιολογικής τους λειτουργίας.
Άλλες αιτίες για την αυξημένη φερριτίνη είναι τα χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα, όπως η ασθένεια του ήπατος ή η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ή ορισμένοι τύποι καρκίνου.
Τι σημαίνει η χαμηλή φερριτίνη στο αίμα
Τα χαμηλά επίπεδα της φερριτίνης υποδηλώνουν ανεπάρκεια σιδήρου. Χωρίς αρκετό σίδηρο, ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει επαρκή επίπεδα αιμοσφαιρίνης, ένα συστατικό των ερυθρών αιμοσφαιρίων που τους επιτρέπει να μεταφέρουν οξυγόνο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση σιδηροπενικής αναιμίας.
Σε ήπιες μορφές της, η αναιμία μπορεί να μην παράξει συμπτώματα καθόλου. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις αναιμίας μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως:
- Δύσπνοια
- Κόπωση
- Ζάλη
- Χλωμό δέρμα
- Ταχυκαρδία
Η φερριτίνη ορού σχετίζεται αρκετά καλά με το σίδηρο των αποθηκών του οργανισμού.Αντανακλά ακριβέστερα το σίδηρο που βρίσκεται στα κύτταρα του Δίκτυο Ενδοεπιθηλιακού Συστήματος (ΔΕΣ).
Η φερριτίνη ανήκει στις πρωτεΐνες οξείας φάσεως με αποτέλεσμα να αυξάνεται σε χρόνιες λοιμώξεις,φλεγμονώδη νοσήματα,χρόνια νεφρική ανεπάρκεια,κακοήθη νοσήματα,υπερθυρεοειδισμό.Πολύ υψήλες τιμές παρατηρούνται σε οξεία ηπατίτιδα.Υψηλά επίπεδα φεριττίνης συνδέονται επίσης με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου στους άνδρες.
Η μέτρηση της φερριτίνης βοήθα στην εκτίμηση της σιδηροπενικής αναιμίας-χαμηλές τιμές.
Σε περιπτώσεις σιδηροπενίας που δεν εμπλέκονται με άλλα νοσήματα,οι κυριότεροι εργαστηριακοί δείκτες είναι:
Μορφολογία ερυθρών – Φυσιολογική ή Μικροκυττάρωση ή Μικρικυττάρωση και Υποχρωμία
MCV,MCH – Φυσιολογικοί ή Χαμηλοί
Φερριτίνη – < 10 ng/mL
Fe – Χαμηλός
TIBC – Υψηλή
Σε περίπτωση που ένας ασθενής έχει σιδηροπένια και συνεπάρχουσα π.χ ρευματοειδή αρθρίτιδα, μπορεί να έχει ψευδώς φυσιολογική τιμή φεριττίνης,αφού η φλεγμονή αυξάνει τις τιμές της περίπου στο τριπλάσιο.
Η ανίχνευση της φερριτίνης στον ορό, στα φυσιολογίκα της επίπεδα,αποκλείει τη σιδηροπενία σαν αιτία της αναιμίας,εκτός από δύο πιθανές εξαιρέσεις:
α) σε ασθενείς με πρόσφατη μαζική αιμορραγία,όπου μεγάλη ποσότητα σιδήρου μπόρει σπάνια να παραμένει στα κύτταρα του ΔΕΣ κατά την ταχεία κινητοποίηση των αποθηκών.
β) σε παρεντερική χορήγηση σιδήρου,όπου ο σίδηρος των αποθηκών μπορεί να φαίνεται επί ημέρες ή μήνες,ενώ η σιδηροπενία συνεχιζεταί.
Χαμηλές τιμές παρατηρούνται και κατά την εγκυμοσύνη,υποθυρεοειδισμό και σε ανεπάρκεια Βιταμίνης C.
| Fe | Φερριτίνη | |
| Σιδηροπενική αναιμία | Χαμηλός | Χαμηλή |
| Ετερόζυγος θαλασσαιμία | Φυσιολογικός | Φυσιολογική ή Υψηλή |
| Σιδηροβλαστικές αναίμιες | Φυσιολογικός ή Υψηλός | Φυσιολογική ή Υψηλή |
| Δευτεροπαθής αναιμία χρόνιων νόσων | Χαμηλός | Φυσιολογική ή Υψηλή |
Για να αυξήσετε το επίπεδο φερριτίνης στο σώμα σας, πρέπει να επιλέξετε τροφές πλούσιες σε σίδηρο.
Τροφές πλούσιες σε σίδηρο
Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) στις ΗΠΑ συνιστούν να τρώτε μια ποικιλία τροφών από όλες τις ομάδες τροφίμων για να αποφευχθεί η ανεπάρκεια σιδήρου ή η χαμηλή φερριτίνη στο σώμα. Τροφές με φυσικά υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο είναι τα μύδια, τα στρείδια, η σόγια, οι φακές, το σπανάκι, το βόειο κρέας και τα φασόλια. Μπορείτε επίσης να βρείτε τροφές εμπλουτισμένες με σίδηρο, όπως τα δημητριακά για το πρωινό.
Ενισχυτές και αναστολείς σιδήρου
Ορισμένες βιταμίνες και φυτοχημικά που υπάρχουν φυσικά σε κάποιες τροφές μπορεί να ενισχύσουν ή να αναστέλλουν την απορρόφηση του σιδήρου από το σώμα σας. Η αμερικανική Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας, συνιστά να παίρνετε βιταμίνη C από τα φρούτα και τα λαχανικά για να αυξήσετε την απορρόφηση του σιδήρου από τις άλλες τροφές που καταναλώνετε. Συνιστά επίσης να μην κάνετε υπερβολές με τροφές που περιέχουν ασβέστιο, όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα καφέ, το τσάι και το κακάο, τα οποία μπορεί να αναστέλλουν την απορρόφηση του σιδήρου στον οργανισμό σας.
Τύποι σιδήρου
Επιλέγοντας το σωστό είδος σιδήρου από τις τροφές είναι σημαντικό, αν θέλετε να αυξήσετε τα επίπεδα της φερριτίνης στο αίμα σας. Ο αιμικός σίδηρος από κρέατα, όπως ψάρια, πουλερικά και βόειο κρέας, απορροφάται δύο ή τρεις φορές καλύτερα από το είδος του σιδήρου που βρίσκεται στα λαχανικά. Τα φασόλια, το σπανάκι και η σόγια περιέχουν αρκετό σίδηρο, αλλά αυτές οι φυτικές τροφές παρέχουν μη-αιμικό σίδηρο που απορροφάται λιγότερο αποτελεσματικά από τον οργανισμό.
Συμπληρώματα διατροφής
Εάν έχετε χαμηλή φερριτίνη και, συνεπώς, χαμηλότερα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό σας, ένα συμπλήρωμα διατροφής μπορεί επίσης να σας βοηθήσει να βελτιώσετε τα επίπεδα φερριτίνης στο αίμα σας. Ένα πολυβιταμινούχο σκεύασμα, ειδικά εκείνα που είναι σχεδιασμένα για τις γυναίκες, συχνά θα σας παρέχουν το 100% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας σιδήρου που χρειάζεστε. Τα συμπληρώματα διατροφής για τους άνδρες ή τους ηλικιωμένους περιέχουν συχνά λιγότερο σίδηρο ή και καθόλου σίδηρο. Επιλέξτε ένα συμπλήρωμα που περιέχει δισθενή σίδηρο, που είναι ευκολότερο για το σώμα σας να τον απορροφήσει.
