Του φιλολόγου Αχιλλέα Μπουλογεώργου
ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ
Στο αγαθό της φιλίας αναφέρεται το φετινό θέμα έκθεσης των Πανελλαδικών εξετάσεων για τη Γ’ λυκείου.Ως θέμα κρίνεται ενδιαφέρον και μέσα στη ζωή των εφήβων,την ώρα που τα ζητούμενα εμπλέκουν και το ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη δημιουργία σχέσεων φιλίας.Και ως γνωστόν οι σημερινοί έφηβοι χειρίζονται το διαδίκτυο καλύτερα από το …μολύβι τους!
ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ
Οι ασκήσεις σε γενικές γραμμές δεν κρίνονται μεγάλης δυσκολίας πλην ορισμένων συνωνύμων και αντιθέτων.Τα ζητούμενα για την παραγωγή λόγου είναι δύο και αριθμημένα.Το 1ο ασχολείται με τα χαρακτηριστικά της γνήσιας φιλίας,κατά τη γνώμη των μαθητών.Στην απάντηση βοηθά αρκετά και το ίδιο το δοθέν κείμενο του Παπανούτσου.Το 2ο ζητά την άποψη των μαθητών για το ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη δημιουργία σχέσεων φιλίας.Εδώ μπορεί κανείς να δει είτε θετικά το διαδίκτυο ως προς τη δημιουργία σχέσεων φιλίας είτε αρνητικά είτε με συνδυασμό των δύο
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
O συγγραφέας στο κείμενό του αναφέρεται στη φιλία.Αρχικά επισημαίνει ότι πρόκειται για πανάρχαιο και παγκόσμιο αγαθό τοποθετημένο ψηλά στη συνείδησή μας ως αξία.Στη συνέχεια εντοπίζει ορισμένα χαρακτηριστικά της,σύμφωνα με τον Αριστοτέλη,όπως την εύνοια και την αμοιβαιότητα αισθημάτων μεταξύ έμψυχων όντων,ενώ τη διακρίνει σε τρεις μορφές: «δια το χρήσιμον», «δι ηδονήν» «δια το αγαθόν».Κατόπιν αναλύει τα χαρακτηριστικά των δυο πρώτων τονίζοντας ότι ο χαρακτήρας τους είναι κυρίως χρησιμοθηρικός.Αντίθετα θεωρεί την τρίτη μορφή φιλίας ιδανική,τέλεια,εφόσον στηρίζεται στις ίδιες αξίες ζωής και παραμένει ακατάλυτη.Τέλος καταλήγει στο ότι ο μόνος αντικειμενικός κριτής και ανυστερόβουλος συμπαραστάτης μας σε δύσκολες στιγμές είναι ο φίλος .
Β1.α.λάθος,β.σωστό,γ.σωστό,δ.σωστό,ε.λάθος
Β2.α)τρόποι ανάπτυξης:διαίρεση (αναφέρονται οι τρεις μορφές φιλίας: «δια το χρήσιμον», «δι’ηδονήν» «δια το αγαθόν»),παραδείγματα(αναφέρονται μέσα στις παρενθέσεις),αιτιολόγηση (υπάρχουν τέσσερα «επειδή» που αιτιολογούν την άποψή του)
Β2.β)Άλλωστε=προσθήκη,δηλαδή=επεξήγηση,όταν=χρονική σχέση,λοιπόν=συμπέρασμα
Β3.α)εγκωμίασαν=επαίνεσαν,εκθείασαν
ευχαρίστηση=τέρψη,ηδονή
συναναστροφής=επαφής,επικοινωνίας,
ακατάλυτη=ανίκητη,αιώνια,παντοτινή,
φθείρεται=αλλοιώνεται,καταστρέφεται
Β2.β)οικεία≠ξένα,άγνωστα
επιδέξιος≠αδέξιος
ωφέλεια≠βλαπτικότητα,ζημία
αξία≠απαξία
αυστηρό≠χαλαρό,επιεική
Β4.α) «δια το χρήσιμον»=ευθύς λόγος αλλά και αρχαιοπρεπής φράση
«αγαπά» ειρωνεία/μεταφορά ,μειωτική χρήση του όρου
(υλικό ή ηθικό)=διευκρίνιση,επεξήγηση
Β4.β) β’ ενικό=οικειότητα,αμεσότητα,συμβουλευτικός τόνος
α’ πληθυντικό=καθολική αποδοχή,συλλογικότητα
Γ1. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
I.ΠΡΟΛΟΓΟΣ :χρειάζεται προσφώνηση:αγαπητοί συμμαθητές ή αγαπητοί παρευρισκόμενοι κ.ο.κ.
II.1Ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΗΣΙΑΣ ΦΙΛΙΑΣ
1.Αμοιβαία αγάπη/έλλειψη εγωισμού/βοήθεια ,αλληλοϋποστήριξη και συμπαράσταση (υλική – ηθική) – ανυστερόβουλη καθοδήγηση προς το σωστό, καταφύγιο σε δύσκολες ώρες. Ιδιαίτερα σε κρίσιμες στιγμές ή αποφάσεις χρειαζόμαστε κάποια νηφαλιότερη ματιά να κρίνει(ώθηση ή αποτροπή)
- Ανιδιοτέλεια, εμπιστοσύνη, ειλικρίνεια,κατανόηση,ώστε να δημιουργεί ψυχική ισορροπία και πληρότητα και να καλλιεργεί υψηλά αισθήματα: αγάπη, συντροφικότητα, συμπόνια, αλτρουισμό, τρυφερότητα
- Αλτρουισμός,αυταπάρνηση,αυτοθυσία,σεβασμός στις ιδιαιτερότητες του φίλου. “Μοιρασμένη χαρά διπλή χαρά, μοιρασμένη λύπη μισή λύπη” —> συναισθηματική ισορροπία.
4.Ομοιότητα χαρακτήρων ή κοινά ενδιαφέροντα (Όμοιος ομοίω αεί πελάζει).Πολλοί πιστεύουν και το αντίθετο
5.Αφιέρωση χρόνου για τακτικές συναντήσεις με τους φίλους μας
6.Αρωγή στην προσπάθεια αυτογνωσίας μας (ετεροπαρατηρησία=βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια του φίλου μας)
ΡΟΛΟΣ ΜΕΣΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΣΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΦΙΛΙΑΣ
I.ΘΕΤΙΚΟΣ
1.Πρόκειται για μοντέρνο τρόπο τόσο επικοινωνίας (άμεσος, ενδιαφέρων και με ελάχιστο κόστος) αλλά και νέων γνωριμιών ιδιαίτερα αγαπητό στις νέες γενιές (facebook,Twitter,Instagram και άλλες σελίδες)→καταπολέμηση μοναξιάς ακόμη και για τους εσωστρεφείς ή ντροπαλούς τύπους.
- Μεγαλύτερη άνεση και ειλικρίνεια να εκφραστούμε:ξεπερνούμε την αμηχανία της προφορικής επαφής·γράφουμε πιο εύκολα πράγματα που προφορικά θα διστάζαμε να τα πούμε (ο «πάγος λιώνει» ευκολότερα)αναπτύσσεται μέσω των δικτύων διάλογος για πολλά θέματα,ανταλλάσσονται φωτογραφίες και κανονίζονται συναντήσεις με φίλους
3.Καλύτερη διαχείριση του χρόνου και τόπου συναντήσεων με φίλους(ραντεβού) χωρίς άγχος,εφόσον μπορούμε να ειδοποιήσουμε για τον τόπο συνάντησης ή τυχόν καθυστέρηση.
4.Συμβάλλει στην επανασύνδεση φίλων που έχουν πάψει να επικοινωνούν (π.χ. παλιοί συμμαθητές, συνεργάτες, φίλοι…).
5.Η διαδικτυακή επικοινωνία δίνει την ευκαιρία για ανθρώπινη επαφή με ίσους όρους, αφού η κοινωνική τάξη, η καταγωγή, η μόρφωση,το φύλο δεν έχουν σημασία.
6.Δημιουργούμε φιλικούς δεσμούς και με ανθρώπους από άλλες χώρες (καταπολέμηση ρατσισμού και ανάλογων αντιλήψεων)
II.ΑΡΝΗΤΙΚΟΣ
- Πολλοί έφηβοι εθίζονται στο Facebook και αδυνατούν να ελέγξουν τη χρήση του ξοδεύοντας έτσι ανούσια το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου τους
- Απομάκρυνση από την κατά πρόσωπο άμεση επικοινωνία.Νέο είδος μοναξιάς: υποκαθιστούμε την ανάγκη για κοντινή επαφή με την ψευδαίσθηση της ηλεκτρονικής επικοινωνίας («ηλεκτρονικοί» έρωτες και φιλίες).
- Ακόμα και η λέξη φιλία που χρησιμοποιείται στο Φέιςμπουκ ως «αίτημα φιλίας» είναι ευφημισμός και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα,εφόσον οι περισσότεροι ενδιαφέρονται να προσελκύσουν αιτήματα φιλίας χωρίς βάθος αλλά για επίδειξη του αριθμού τους
4.Δημιουργούνται σχέσεις επιφανειακές, στιγμιαίες. Νεαρά άτομα εφευρίσκουν πολλαπλά προσωπεία και ψεύδονται,γεγονός που δημιουργεί κινδύνους για τους εφήβους
ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ/ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
- Επαναπροσδιορισμός αξιών(προτεραιότητα στις ανθρώπινες σχέσεις)
3.Λογική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης-όχι αφιέρωση πολλών ωρών σε αυτά
3.Προσπάθεια των εφήβων να μη χάνουν την κοντινή επικοινωνία, να μην υποκαθιστούν με μηνύματα την ανάγκη συνάντησης με φίλους
Και σ’αυτή την περίπτωση επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά η πεμπτουσία της φιλοσοφίας των αρχαίων Ελλήνων: « μέτρον το άριστον». Ναι,λοιπόν στην καλλιέργεια φιλίας μέσα από τη σύγχρονη τεχνολογία,όχι όμως στην υπερβολή,τον εθισμό και την απομάκρυνση από την κοινωνικότητα,την προσωπική επαφή, την αμεσότητα των ανθρώπινων σχέσεων.Οι νέοι του ’68 στο Παρίσι φώναζαν «ζήτω η επικοινωνία ,κάτω οι τηλεπικοινωνίες»,ακριβώς για να δείξουν τον επερχόμενο κίνδυνο αποξένωσης.Εμείς ας πούμε «ζήτω» και στις τηλεπικοινωνίες·αρκεί να μην ξεχνάμε τη ζεστασιά του ανθρώπινου αγγίγματος.
Αχιλλέας Μπουλογιώργος, φιλόλογος
Καποδιστρίου 10
