Το παιδικό παιχνίδι ως μια διαχρονική σταθερή αξία του ελληνικού πολιτισμού με τις παιδαγωγικές, ψυχαγωγικές και πολιτιστικές του διαστάσεις αποτέλεσε τον θεματικό άξονα και τον κύριο στόχο στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Τα παιδία…παίζει. Από τους αρχαίους αστραγάλους… στην τσελίκα και τη Μονόπολη» που διοργανώθηκε στο Κουρσούμ Τζαμί από Δευτέρα 3 έως – Παρασκευή 7 /11 από το Τμήμα Πολιτισμού και Αθλητισμού της Δ/νσης Παιδείας και Πολιτισμού του Δήμου Τρικκαίων, την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Θεσσαλίας-παράρτημα Τρικάλων, και το Σύλλογο Φίλων Λαογραφικού Μουσείου Τρικάλων.
Συμμετείχαν μαθητές Γ΄ τάξης Δημοτικού και εκπαιδευτικοί με την υποστήριξη της Δ/νσης Α/θμιας Εκπαίδευσης ν. Τρικάλων.
Υλοποιήθηκε από το Σύλλογο «Νουτοπία» με υπεύθυνες την κ. Λίνα Μουσιώνη Δρ. Αρχαιολόγο – Λαογράφο και την κ. Αγγελική Βαφειαδάκη, Ιστορικό – Λαογράφο.
Συμμετείχαν:
Δευτέρα 3/11
10:00 – 11:30 η Γ΄τάξη (52 μαθητές) του 5ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων με τους εκπαιδευτικούς Δήμητρα Κορφιάτη, Αλεξάνδρα Μίγκα, Βασιλική Πέτρου. Παραυρέθηκε η Δ/ντρια του σχολείου κ. Παρασκευή Λάππα Πουλιανίτη
11:45-13:00 η Γ΄ τάξη (23 μαθητές) του 4ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων, με τους εκπαιδευτικούς Κώστα Παλαντζά, Μαρία Σιαμορέλη και η Γ΄ τάξη (22 μαθητές) του 33ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων με τις εκπαιδευτικούς Ελένη Λιάκου, Χαρούλα Καριώτη.
Τρίτη 4/11
10;00 – 11;30 η Γ΄ τάξη του 30ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων με τους εκπαιδευτικούς Γιάννη Γκότζια, Ιωάννα Τριανταφύλλου, και του 22ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων με τις εκπαιδευτικούς Χρυσούλα Γκουζιώτη, Ευαγγελία Λιάκου.
11:45-13:00 η Γ΄ τάξη του 17ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων, με τον εκπαιδευτικό Χρήστο Τάκο, του 25ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων με τους εκπαιδευτικούς Δημήτριο Γούκο , Γεωργία Μανώλη- Γεωργούλα και η Γ΄ τάξη των Εκπαιδευτηρίων Σακκά με την Δ/ντρια κ. Ελευθερία Σακκά.
Πέμπτη 6/11
10:00 – 11:30 η Γ΄τάξη του 1ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων με τις εκπαιδευτικούς Ντίνα Παπασίκα , Άννα Βλαχομήτρου
11:45-13:00 η Γ΄ τάξη του 2ου Δημ. Σχολ. Τρικάλων, με τους εκπαιδευτικούς Σωκράτη Γιώρα, Μάνο Αναστασίου, Γεώργιο Φορτούνη.
Παρασκευή 7/11
10:00 – 11:30 Γ΄ τάξη του 28ου Δημ. Σχολ. με τη δασκάλα Γιανούλα Καραμήτρου, , του 11ου Δημ. Σχολ. με τη δασκάλα Βασιλική Καραλάτσιου, και του 32ου Δημ. Σχολ. με τις δασκάλες Κική Τοπαλίδου, Ευαγγελία Τζαβέλα
11:45-13:00 Γ΄ τάξη του 35ο Δημ. Σχολ. με τους δασκάλους Δήμο Παντέρα και Αθανασία Μαυρογόνατου , και του 6ου Δημ. Σχολ. με τις δασκάλες Αγγελική Τσιρογιάννη και Βασιλική Καντερέ.
Παράλληλα καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος στο χώρο υπήρχε έκθεση παραδοσιακών χειροποίητων παιχνιδιών από την συλλογή του κ. Χαράλαμπου Τσιχτή.
Στην πραγματοποίηση του προγράμματος χορηγός η εταιρία «Μάρμαρα Φαλτάκας Αθανάσιος & Ευθύμιος ΟΕ.»
Το πρόγραμμα περιελάμβανε ειδική εκπαιδευτική προβολή, ενεργητική συμμετοχή των παιδιών και κατασκευή ενός αυτοσχέδιου παιχνιδιού.
Κύριος άξονας ήταν η συσχέτιση των παιχνιδιών κατά την αρχαιότητα με το νεοελληνικό παιχνίδι και ιδιαίτερα τα παραδοσιακά. Τα παιδιά είδαν ομοιότητες στην κατασκευή και στον τρόπο που παίζονται και με την βοήθεια των υπευθύνων και των δασκάλων τους έμαθαν για αυτά με τα οποία έπαιζαν οι παππούδες και οι γονείς τους παλιότερα και πως τα κατασκεύαζαν με πρόχειρα, απλά υλικά. Με έκπληξη διαπίστωσαν ότι αρκετά τα παίζουν , όπως το σχοινάκι, τις σβούρες, τις μπάλες, την τρίλιζα κλπ. . Στη συνέχεια οι εμψυχώτριες Αγγελική Βαφειαδάκη και Λίνα Μουσιώνη παρουσίασαν μερικά από τα πιο γνωστά παραδοσιακά παιχνίδια που παίζονταν σε διάφορες περιοχές της πατρίδας μας, εξήγησαν τον τρόπο με τον οποίο παίζονταν και προέτρεψαν τα παιδιά να μιλήσουν με τους γονείς και τους παππούδες τους για να μάθουν περισσότερα για την παλιότερη εποχή. Για το λαό μας το παιχνίδι δεν ήταν μόνο μια ψυχαγωγική δραστηριότητα αλλά και ένας τρόπος να κατανοήσει το παιδί την πραγματικότητα , να εξασκήσει το νού, να αναπτύξει τις ικανότητές του και να καλλιεργήσει την κοινωνικότητά του μέσα από την δημιουργία των ομάδων και των συνεργασιών.
Μερικά από τα αρχαία παιχνίδια που εξακολουθούν φυσικά με άλλο όνομα να παίζονται και σήμερα είναι τα εξής:
Ίυγξ
Η αρχαία ίυγγα γνωστή στο λαό μας ως φρουμάζα αποτελείται από ένα σχοινί που περνά μέσα από ένα δίσκο η ένα τροχό. Το κρατούν ανάμεσα στα δάκτυλα χαλαρά ώστε να κάνει καμπύλη. Μετά με μια απότομη κίνηση το τεντώνουν και μετά χαλαρώνουν το σκοινί έτσι ο δίσκος περιστρέφεται με δύναμη βουίζοντας.
Άθυρμα
Αγαπημένο παιχνίδι των μεγαλύτερων σε ηλικία αγοριών ήταν «το άθυρμα», ένα πήλινο αλογάκι πάνω σε ρόδες, που το έσερναν σε όλο το σπίτι. Το παιχνίδι όμως που λαχταρούσαν όλα τα αγόρια ήταν ένα «αμαξάκι με ρόδες». Συνήθως το έσερναν τα αγαπημένα τους σκυλιά κι όταν αυτά κουράζονταν το έσερναν τα παιδιά μόνα τους.
Χαλκή Μυία (Τυφλόμυγα)
Κανόνες του παιχνιδιού από τα αρχαία χρόνια:Δένανε με ένα μαντίλι τα μάτια ενός παιδιού και έλεγε: “χαλκή μύγα θα κυνηγήσω” και οι άλλοι αποκρίνονταν: “θα κυνηγήσεις μα δεν θα την πιάσεις” και τον χτυπούσαν με τις ζώνες τους μέχρι να πιάσει ένα παιδί.
Πεντέλιθα (Πεντόβολα)
Τα πεντέλιθα (σήμερα πεντόβολα) είναι ένα αρχαίο παιχνίδι. Παίζεται όμως ακόμα και σήμερα. Στο παιχνίδι αυτό μπορούσαν να παίξουν όσα παιδιά ήθελαν. Το κάθε παιδί είχε συγκεντρωμένα πέντε βοτσαλάκια κοντά στα πόδια του. Ο κάθε παίκτης πετούσε ένα βοτσαλάκι ψηλά και έπρεπε να το ξαναπιάσει αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα ακόμα βοτσαλάκι.
Αστραγαλίζειν
Το αστραγαλίζειν , το παιχνίδι δηλαδή με τους αστράγαλους ή αλλιώς τα κότσια , είναι από τα πιο αγαπημένα ,τόσο των αγοριών, όσο και των κοριτσιών. Τους αστράγαλους τους μαζεύουν από τα πίσω πόδια των κατσικιών και των αρνιών . Καμιά φορά αντί για αστράγαλους χρησιμοποιούν πετρούλες ή καρύδια και αμύγδαλα που τους αρέσουν και να τα τρωνε ! Τα παιδία έπαιζαν και τους «αρτιάζειν αστραγάλους» , τα μόνα ζυγά. Έκρυβε ο ένας του αστραγάλους στο χέρι του κι ο άλλος προσπαθούσε να μαντέψει αν ο αριθμός των αστράγαλων ήταν μονός ή ζυγός, δηλαδή περιττός ή άρτιος.
(πηγή Wikipedia)
