Χρυσάνθεμο, ένα από τα πιο όμορφα λουλούδια που ανθίζουν το φθινόπωρο με εντυπωσιακά άνθη που μοιάζουν με μαργαρίτες. Το χρυσάνθεμο είναι ένας ιδιαίτερα δημοφιλής πολυετής καλλωπιστικός θάμνος με καταγωγή από την Κίνα. Στη χώρα μας, το χρυσάνθεμο είναι επίσης γνωστό με την ονομασία αγιοδημητριάτικο ή αγιοδημητράκι, καθώς είναι ανθισμένο την περίοδο της εορτής του Αγίου Δημητρίου στις 26 Οκτωβρίου, ενώ στην Κύπρο τα χρυσάνθεμα λέγονται οκτωβρούδες, προφανώς λόγω της εποχής ανθοφορίας τους.
Τα χρυσάνθεμα αποτελούν εξαιρετική επιλογή για φύτευση σε παρτέρια και κήπους, καθώς επίσης σε γλάστρες για να διακοσμήσουν με την υπέροχη ανθοφορία τους την αυλή και το μπαλκόνι. Επιπλέον, τα λουλούδια του χρυσάνθεμου χρησιμοποιούνται για στολισμό σε βάζο μέσα στο σπίτι, όπου δίνουν μία ξεχωριστή χρωματιστή νότα στο σαλόνι ή στο γραφείο. Ας δούμε αναλυτικά ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες χρυσάνθεμου και τι φροντίδα χρειάζονται για να μας χαρίσουν πολλά υπέροχα λουλούδια με έντονα χρώματα στον κήπο και σε γλάστρα στο μπαλκόνι.
Ποιες είναι οι πιο γνωστές ποικιλίες χρυσάνθεμου;
Υπάρχουν αναρίθμητες ποικιλίες χρυσάνθεμων, τόσο άγριες που φυτρώνουν στην εξοχή, όσο και καλλιεργούμενες με πολλά χρώματα (άσπρα, κίτρινα, κόκκινα, πορτοκαλί, ροζ μωβ, λευκό) και σχήματα λουλουδιών για να επιλέξουμε. Θα συναντήσουμε ποικιλίες χρυσάνθεμου με λουλούδια σε σχήμα που θυμίζει την κλασική μαργαρίτα, άλλες ποικιλίες σε στρογγυλό φουντωτό σχήμα πομ-πον ή ακόμα με λουλούδια που έχουν μακριά και λεπτά πέταλα που μοιάζουν με πόδια αράχνης. Επίσης, ανάλογα την εποχή της ανθοφορίας τους, τα χρυσάνθεμα διακρίνονται σε πρώιμες ποικιλίες που ανθίζουν από τα μέσα του καλοκαιριού και όψιμες ποικιλίες που ανθίζουν μέχρι και τα τέλη της άνοιξης. Η διάρκεια της ανθοφορίας του χρυσάνθεμου εξαρτάται από την ποικιλία και από την περιοχή που το έχουμε φυτέψει.
Ανάλογα το ύψος που αναπτύσσονται τα χρυσάνθεμα, διακρίνουμε τις χαμηλές ποικιλίες χρυσάνθεμων που φέρουν μεγαλύτερα άνθη με διάμετρο μέχρι 10 εκατοστών, οι οποίες είναι ιδανικές για φύτευση σε μικρές γλάστρες και ζαρντινιέρες. Αντίθετα, τα ψηλά χρυσάνθεμα τα οποία γίνονται «φουσκωτά» σε σχήμα μπάλας και διαθέτουν πολλά μικρά άνθη, φυτεύονται συνήθως στον κήπο. Πάντως, στην Κίνα από όπου κατάγεται το χρυσάνθεμο, εκτός από καλλωπιστικές ποικιλίες, υπάρχουν και ποικιλίες με εδώδιμο λουλούδι. Συγκεκριμένα, υπάρχουν ποικιλίες χρυσάνθεμου των οποίων οι βλαστοί τρώγονται σε σαλάτες, ενώ τα άνθη τους γίνονται ρόφημα, το διάσημο τσάι χρυσάνθεμων.
Τι συνθήκες χρειάζεται το χρυσάνθεμο για να δώσει πλούσια ανθοφορία;
Τα χρυσάνθεμα προτιμούν σχετικά ηλιόλουστες ή πολύ φωτεινές θέσεις για να μας χαρίσουν την ανθοφορία τους. Την περίοδο του χειμώνα επιλέγουμε προφυλαγμένα μέρη από έντονη παγωνιά και δυνατούς ανέμους, ειδικά για τις ψηλότερες ποικιλίες που υπάρχει κίνδυνος να σπάσουν οι ανθοφόροι βλαστοί. Τα χρυσάνθεμα μπορούν να φυτευτούν και να αναπτυχθούν σε όλους τους τύπους των εδαφών, χωρίς ιδαίτερο πρόβλημα. Βέβαια, ευδοκιμούν και δίνουν περισσότερα λουλούδια όταν φυτεύονται σε πλούσιο γόνιμο χώμα, που να περιέχει άμμο για να εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση του νερού.
Πώς φυτεύουμε το χρυσάνθεμο σε γλάστρα στο μπαλκόνι;
Για τη φύτευση του χρυσάνθεμου σε γλάστρα, προτιμάμε φυτά χρυσάνθεμου των οποίων τα άνθη δεν έχουν ανοίξει τελείως, ώστε να απολαμβάνουμε την αρχική ανθοφορία τους για περισσότερο καιρό και τα τοποθετούμε σε θέση με δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό. Ανάλογα την ποικιλία και το μέγεθος του χρυσάνθεμου, επιλέγουμε γλάστρες διαμέτρου και ύψους 20-30 εκατοστών που να διαθέτουν τρύπες στη βάση για να απομακρύνεται το περιττό νερό όταν ποτίζουμε. Κατά τη μεταφύτευση στη γλάστρα, χρησιμοποιούμε φυτόχωμα γενικής χρήσης που να εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση. Εναλλακτικά, μπορούμε να φτιάξουμε δικό μας μίγμα για τη φύτευση των χρυσάνθεμων χρησιμοποιώντας επιφανειακό κήποχωμα (χώμα από τον κήπο), τύρφη και περλίτη σε αναλογία 3:2:1.
Κατά τη μεταφύτευση του χρυσάνθεμου, προσέχουμε να διατηρούμε ακέραιη την μπάλα χώματος με τις ρίζες, προκειμένου να μη ζορίσουμε το φυτό και μπορέσουν να ανοίξουν τα λουλούδια του. Αν η μπάλα χώματος είναι ασφυκτικά γεμάτη με ρίζες μέσα στη γλάστρα, σπάμε ελαφρώς μερικά περιφερειακά ριζικά τριχίδια, ώστε να ανανεωθεί το ριζικό σύστημα και να μπορεί να απορροφήσει καλύτερα νερό και θρεπτικά στοιχεία. Η φύτευση του χρυσάνθεμου είναι καλό να γίνεται κατά το σούρουπο και όχι τις μεσημεριανές ώρες, για να αποφύγουμε στρεσάρισμα στο φυτό που μπορεί να οδηγήσει στο να μαραθούν τα φύλλα του.
Πόσο συχνά χρειάζονται πότισμα τα χρυσάνθεμα;
Τα χρυσάνθεμα έχουν σημαντικές απαιτήσεις σε νερό για να εξασφαλίσουμε ζωηρή βλάστηση και πλούσια ανθοφορία. Συγκεκριμένα, ποτίζoυμε κανονικά 2 φορές την βδομάδα, την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου. Κατά το πότισμα, προσέχουμε να μη βρέχουμε τα φύλλα τους για να αποφύγουμε την προσβολή από μυκητολογικές ασθένειες. Τα χρυσάνθεμα θέλουν συχνότερο πότισμα τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες, ειδικά σε συνθήκες καύσωνα, καθώς και κατά την περίοδο μετά τον σχηματισμό των μπουμπουκιών. Το υπερβολικό πότισμα σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να δημιουργήσει σαπίσματα στη ρίζα και ξηράνσεις λόγω ανάπτυξης μυκητολογικών ασθενειών.
Κάθε πότε χρειάζονται λίπασμα τα χρυσάνθεμα;
Το χρυσάνθεμο έχει σημαντικές απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά και λίπασμα για να μας δώσει πολλά λουλούδια. Για χρυσάνθεμα που έχουμε φυτέψει στον κήπο, προσθέτουμε πλήρες κοκκώδες λίπασμα, μία φορά το μήνα από τα μέσα της άνοιξης μέχρι τα μέσα φθινοπώρου. Για χρυσάνθεμα που έχουμε σε γλάστρες, χρησιμοποιούμε πλήρες υγρό λίπασμα ανθοφορίας 2 εβδομάδες μετά την μεταφύτευση και επαναλαμβάνουμε κάθε 2-3 εβδομάδες μέχρι τέλη φθινοπώρου για να εξασφαλίσουμε πλούσια και παρατεταμένη ανθοφορία.
Ποιες ασθένειες και έντομα προσβάλλουν τα χρυσάνθεμα;
Σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας, τα χρυσάνθεμα μπορούν να προσβληθούν από την μυκητολογική ασθένεια του ωιδίου που προκαλεί άσπρισμα στα φύλλα. Για την αντιμετώπιση του ωιδίου, ψεκάζουμε με βρέξιμο θειάφι που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, για προστασία σε προληπτικό επίπεδο, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα αυτοσχέδιο οικολογικό σκεύασμα διαλύοντας 1 κουταλιά του γλυκού μαγειρική σόδα σε 2 λίτρα νερό για να ψεκάσουμε τα φυτά.
Το χρυσάνθεμο προσβάλλεται, επίσης, από μελίγκρα και από την κάμπια που προσβάλλει το φύλλωμα τους. Για την αντιμετώπιση της μελίγκρας και της κάμπιας, ψεκάζουμε τα φυτά μας με σκεύασμα φυσικής πυρεθρίνης ή θερινου πολτού. Αν χρησιμοποιήσουμε σπιτικά υλικά, ψεκάζουμε προληπτικά κάθε εβδομάδα με φυσικό διάλυμα που φτιάχνουμε διαλύοντας 1 κουταλιά της σούπας τριμμένο πράσινο σαπούνι και μια κουταλιά του γλυκού οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό.
Τι κλάδεμα χρειάζεται το χρυσάνθεμο;
Κλαδεύουμε τα χρυσάνθεμα όταν όλα τα λουλούδια τους έχουν μαραθεί, αφαιρώντας τα χαμηλά φύλλα που έχουν ξεραθεί και κόβοντας τις κορυφές λίγο πάνω από το σημείο που διακλαδώνεται ο κεντρικός μίσχος. Το φυτό του χρυσάνθεμου, μετά το κλάδεμα, σύντομα εμφανίζει νέα κλαδιά, αλλά και αρκετές παραφυάδες με δικές του ρίζες. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό, κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας του χρυσάνθεμου, να κορφολογούμε αφαιρώντας τα ξεραμένα λουλούδια για να φαίνεται πιο όμορφο το φυτό μας και να το βοηθήσουμε να σχηματίσει νέα άνθη για το επόμενο διάστημα.
Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του χρυσάνθεμου;
Μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα φυτά χρυσάνθεμου με 3 βασικούς τρόπους: α) με τη μέθοδο πολλαπλασιασμού με μοσχεύματα, β) με σπόρους και γ) με διαίρεση των ριζωμάτων. Ας δούμε αναλυτικά τη διαδικασία και τα πλεονεκτήματα που έχει κάθε μέθοδος πολλαπλασιασμού.
– Πολλαπλασιασμός χρυσάνθεμου με σπόρο
Το χρυσάνθεμο μπορεί να πολλαπλασιαστεί με σπόρο που φυτεύεται στις αρχές της άνοιξης ή σε σπορείο στα τέλη του χειμώνα. Τα χρυσάνθεμα που δημιουργούνται από σπόρο θα ανθίσουν την επόμενη χρονιά της φύτευσης, ωστόσο δεν είμαστε σίγουροι ότι θα δώσουν το ίδιο χρώμα λουλουδιού με αυτό από το οποίο προήλθε ο σπόρος. Η μεταφύτευση των καινούριων φυτών του χρυσάνθεμου σε μεγαλύτερη γλάστρα ή απευθείας στο χώμα γίνεται όταν αποκτήσουν ύψος 20-25 εκατοστών.
– Πολλαπλασιασμός χρυσάνθεμου με μοσχεύματα
Ο πολλαπλασιασμός του χρυσάνθεμου με μοσχεύματα είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να πάρουμε καινούρια ανθισμένα φυτά μέσα σε λίγους μήνες. Την περίοδο της άνοιξης ή του καλοκαιριού, κόβουμε τμήματα βλαστών μήκους περίπου 10 εκατοστών από την κορυφαία βλάστηση του μητρικού φυτού και τα φυτεύουμε σε γλάστρες φυτωρίου που περιέχουν τύρφη και περλίτη σε αναλογία 1:1. Διατηρούμε τα φυτά σε δροσερό περιβάλλον μέχρι να ριζώσουν και να μεταφυτευτούν στην οριστική τους θέση. Η χρήση ορμόνης ροζοβολίας βοηθά στην εξασφάλισης μεγαλύτερης επιτυχίας στον πολλαπλασιασμό.
– Πολλαπλασιασμός χρυσάνθεμου με διαίρεση ριζωμάτων
Ένας πολύ πρακτικός τρόπος δημιουργίας καινούργιων φυτών χρυσάνθεμου, ειδικά όταν είναι φυτεμένα σε γλάστρες, είναι και η μέθοδος της διαίρεσης ριζωμάτων. Όταν τα χρυσάνθεμα αποκτήσουν ύψος 10-15 εκατοστών κατά την περίοδο της άνοιξης, τα αποκόπτουμε από το μητρικό φυτό, χωρίζοντας τη μπάλα του χώματος με τα ριζώματα τους σε δύο μέρη. Αφού τα κορφολογήσουμε μπορούμε να τα φυτέψουμε σε νέες γλάστρες και να δημιουργήσουμε καινούργια φυτά που θα μας χαρίσουν τα δικά τους υπέροχα άνθη το επόμενο φθινόπωρο.
Κι ένα τελευταίο μυστικό για το χρυσάνθεμο
Από ένα είδος χρυσάνθεμου, το πύρεθρο, βγαίνει μία ουσία η φυσική πυρεθρίνη, γνωστή και ως φυσικό πύρεθρο, που χρησιμοποιείται ως οικολογικό εντομοκτόνο στον κήπο για να αντιμετωπίσουμε τις βρωμούσες, την μελίγκρα, τις κάμπιες και την ψώρα των φυτών (κοκκοειδή).
