Κυκλάμινο, ένα από τα πιο όμορφα αγριολούλουδα κι από τα πιο διάσημα λουλούδια που ανθίζουν το φθινόπωρο για να φυτέψουμε στο σπίτι. Με τις πρώτες βροχές, τα κυκλάμινα κάνουν την εμφάνισή τους στη φύση και δημιουργούν ένα εντυπωσιακό χαλί από υπέροχα λουλούδια. Πολυετές φυτό χαμηλής ανάπτυξης, το κυκλάμινο διαθέτει πανέμορφα γυαλιστερά σκουροπράσινα φύλλα σε σχήμα καρδιάς που συνδιάζονται αρμονικά με τα μοναδικά λουλούδια του σε αποχρώσεις του ροζ, μωβ, κόκκινου και λευκού. Ανάλογα το είδος, η ανθοφορία του κυκλάμινου ξεκινά από τις αρχές του φθινοπώρου μέχρι τα τέλη του χειμώνα, ενώ υπάρχουν και είδη κυκλάμινου που ανθίζουν μέσα στην άνοιξη.
Τα άγρια κυκλάμινα εμφανίζονται στα πιο απόκρημνα μέρη, ανάμεσα σε σχισμές βράχων ή κάτω από μεγάλα δέντρα που τα προστατεύουν από το έντονο φως του ήλιου, καθώς αγαπούν την υγρασία και τη δροσιά. Αν τα φυτέψουμε κάτω από ένα ψηλό δέντρο του κήπου μας, έχουμε κάνει το πρώτο βήμα για να δημιουργήσουμε ένα πανέμορφο φυσικό χαλί γεμάτο χρώμα. Ας δούμε αναλυτικά τι φροντίδα χρειάζονται τα κυκλάμινα για να μας δώσουν πλούσια ανθοφορία και να τα διατηρήσουμε για πολλά χρόνια στον κήπο και στο μπαλκόνι μας.
Ποιες είναι τα πιο γνωστά είδη κυκλάμινου;
Υπάρχουν πολλά άγρια είδη κυκλάμινου που φυτρώνουν στη χώρα μας. Εκτός από τα αυτοφυή που βρίσκουμε στην εξοχή, υπάρχουν και πολλές καλλιεργούμενες ποικιλίες που προμηθευόμαστε από φυτώρια λουλουδιών και έχουν συνήθως ως προέλευση κάποια άγρια είδη κυκλάμινου.
– Γραικό κυκλάμινο
Το γραικό κυκλάμινο (Cyclamen graecum) είναι το πιο διαδεδομένο κυκλάμινο στον ελληνικό χώρο. Έχει χαμηλή ανάπτυξη περίπου 15 εκατοστών και εντυπωσιάζει με τα υπέροχα ρόδινα άνθη του που έχουν έντονη κόκκινη απόχρωση στο κάτω μέρος τους. Η ανθοφορία του γραικού κυκλάμινου εμφανίζεται από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου και έχει το εντυπωσιακό χαρακτηριστικό ότι δίνει λουλούδια πριν εμφανιστούν τα φύλλα του. Το συναντάμε σε πεδινές και ορεινές περιοχές της χώρας με τοπικές ονομασίες όπως λαγουδάκι, κοπελούλες και σκυλάκι.
– Κρητικό κυκλάμινο
To κρητικό κυκλάμινο (Cyclamen creticum) ξεχωρίζει για τα άσπρα λουλούδια που μερικές φορές έχουν απαλές ροζ σκιές. Έχει πολύ αργή ανάπτυξη και διαθέτει φύλλωμα σε σχήμα καρδιάς ή τριγωνικό. Τα λουλούδια του κρητικού κυκλάμινου έχουν ένα απαλό άρωμα και ανθίζουν από τον Φεβρουάριο ως τον Μάιο. Το συναντάμε άγριο στην Κρήτη και στην Κάρπαθο σε λιβάδια, σε όχθες ποταμιών ακόμα και πάνω σε παλιούς πέτρινους τοίχους.
– Κυκλάμινο κυπριακό
To κυπριακό κυκλάμινο (Cyclamen cyprium) φυτρώνει στις περισσότερες περιοχές της Κύπρου και χαρακτηρίζεται από άσπρα λουλούδια (μερικές φορές και ανοικτό ροζ) που έχουν έντονο γλυκό άρωμα. Η ανθοφορία του ξεκινά από το Σπετέμβριο και διαρκεί μέχρι τον Ιανουάριο, ενώ τα φύλλα του σε σχήμα καρδιάς βγαίνουν στα τέλη φθινοπώρου ή στις αρχές του χειμώνα. Φυτρώνει σε σκιερά μέρη, σε ασβεστώδη εδάφη, σε απότομες πλαγιές και δίπλα σε ποτάμια.
– Περσικό κυκλάμινο
Το περσικό κυκλάμινο (Cyclamen persicum) είναι το πιο διαδεδομένο είδος κυκλάμινου σε όλο τον κόσμο απ’ όπου έχουν προκύψει οι περισσότερες καλλιεργούμενες ποικιλίες κυκλάμινου. Αναπτύσσεται σε ύψος περίπου 20 εκατοστών με αντίστοιχη διάμετρο και εμφανιζει λουλούδια την περίοδο του χειμώνα σε ροζ, κόκκινο, μωβ και άσπρο χρώμα. Μπορούμε να το συναντήσουμε να φυτρώνει στον ελληνικό χώρο και στην Κύπρο.
– Κισσόφυλλο κυκλάμινο
Το κισσόφυλλο κυκλάμινο (Cyclamen heredifolium) είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα κυκλάμινα στη φύση και ξεχωρίζει για το γωνιώδες σχήμα των φύλλων του που θυμίζει φύλλα κισσού. Θεωρείται πολύ ανθεκτικό είδος και ευδοκιμεί σε δάση, σε θαμνώδεις αλλά και βραχώδεις περιοχές της Μεσογείου, από τη Γαλλία ως την Τουρκία, καθώς και στη χώρα μας.
Άγρια κυκλάμινα (Cyclamen graecum) ανάμεσα σε σχισμές βράχων
Τι συνθήκες χρειάζεται το κυκλάμινο για να αναπτυχθεί;
Τα κυκλάμινα αγαπούν το δροσερό περιβάλλον και αναπτύσσονται σε σκιερές και ημισκιερές θέσεις. Μπορούμε να φυτέψουμε κυκλάμινα στον κήπο μας κάτω από δέντρα, σε σημεία προστατευμένα από τους ανέμους και την έντονη ηλιοφάνεια. Τα κυκλάμινα ευδοκιμούν σε ελαφριά εδάφη που δεν μαζεύουν πολύ νερό για να μην σαπίζουν οι ρίζες τους. Είναι σχετικά ανθεκτικά στις χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά είναι πολύ ευαίσθητα στις υψηλές. Η απότομη άνοδος της θερμοκρασίας, μπορεί να προκαλέσει κιτρίνισμα τα φύλλα του κυκλάμινου ή να αποτελέσει αιτία για να μην ανοίγουν τα μπουμπούκια των λουλουδιών του.
Πώς φυτεύουμε κυκλάμινα σε γλάστρες;
Για να φυτέψουμε κυκλάμινα στο μπαλκόνι, μπορούμε να προμηθευτούμε βολβούς (κόνδυλους) κυκλάμινου ή έτοιμα φυτά από φυτώρια. Οι κόνδυλοι του κυκλάμινου φυτεύονται στα τέλη του καλοκαιριού σε βάθος 5-10 εκατοστά και σε αποστάσεις περίπου 20 εκατοστά. Διαφορετικά, προμηθευόμαστε έτοιμα γλαστράκια με ανθισμένα κυκλάμινα από φυτώρια, μέσα στο φθινόπωρο μέχρι και τις αρχές του χειμώνα. Επιλέγουμε σημεία με δυτικό ή ανατολικό προσανατολισμό για την φύτευση του κυκλάμινου στο μπαλκόνι για να ευδοκιμήσει καλύτερα και να μας χαρίσει την πλούσια ανθοφορία του. Καθώς το κυκλάμινο διαθέτει επιφανειακό ριζικό σύστημα, προτιμάμε να το φυτεύουμε σε ρηχές γλάστρες και ζαρντινιέρες.
Κατά την φύτευση του κυκλάμινου, επιλέγουμε γόνιμο φυτόχωμα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και τοποθετούμε στη βάση της γλάστρας του κυκλάμινου μία λεπτή στρώση χαλικιών που να εξασφαλίζει καλή αποστράγγιση. Μπορούμε να διατηρήσουμε το κυκλάμινο μέσα στο σπίτι μας ως φυτό εσωτερικού χώρου, αρκεί να το τοποθετήσουμε σε καλά φωτισμένο και αεριζόμενο χώρο, μακριά από θερμαντικά σώματα. Για καλύτερο αερισμό, είναι καλό κάποια βράδια να το μεταφέρουμε έξω στο μπαλκόνι.
Πόσο συχνά θέλει πότισμα το κυκλάμινο;
Τα κυκλάμινα χρειάζονται τακτικό πότισμα κατά την περίοδο του φθινοπώρου. Αποφεύγουμε να βρέχουμε τα φύλλα και τους μίσχους, ειδικά τις ζεστές μέρες του φθινοπώρου για να αποφύγουμε την προσβολή από μυκητολογικές ασθένειες. Επίσης, αποφεύγουμε το υπερβολικό πότισμα που μπορεί να προκαλέσει σάπισμα στις ρίζες του κυκλάμινου. Ποτίζουμε συνήθως 2 φορές την εβδομάδα την περίοδο του φθινοπώρου και επαναλαμβάνουμε το πότισμα όταν στεγνώνει το χώμα. Ένας άλλος ασφαλής τρόπος για να ποτίσουμε το κυκλάμινο είναι βυθίζοντας τη γλάστρα του μέσα σε μια λεκάνη με νερό για περίπου 30 λεπτά, μέχρι να δούμε το χώμα στην επιφάνεια της γλάστρας να εμφανίζει υγρασία.
Κάθε πότε βάζουμε λίπασμα στο κυκλάμινο;
Το κυκλάμινο χρειάζεται λίπασμα κατά την περίοδο της ανθοφορίας του για να μας χαρίσει πλούσια λουλούδια με μεγάλη διάρκεια. Για κυκλάμινα που έχουν φυτευθεί σε κήπο, την περίοδο του φθινοπώρου, προτείνουμε την προσθήκη πλήρους κοκκώδους λιπάσματος μια φορά τον μήνα. Για κυκλάμινα που έχουμε φυτέψει σε γλάστρα, προτιμάμε υγρό λίπασμα ανθοφορίας, το οποίο προσθέτουμε με το πότισμα κάθε 2 βδομάδες για όλη την περίοδο του φθινοπώρου.
Τι φροντίδα χρειάζεται το κυκλάμινο μέσα στο καλοκαίρι;
Το κυκλάμινο «κοιμάται» την περίοδο του καλοκαιριού, καθώς μόλις τελειώσει η ανθοφορία του, το φυτό εισέρχεται σε λήθαργο. Για να το διατηρήσουμε ζωντανό, στις αρχές του καλοκαιριού, διακόπτουμε το πότισμα και καθαρίζουμε τα μαραμένα και ξεραμένα φύλλα του. Στη συνέχεια, τοποθετούμε τη γλάστρα με το κυκλάμινο σε ένα δροσερό και σκιερό μέρος για να διατηρηθεί για όλη την περίοδο του καλοκαιριού. Στις αρχές φθινοπώρου, μόλις περάσουν οι υψηλές καλοκαιρινές θερμοκρασίες, ξεκινάμε να το ποτίζουμε ξανά, για να αναδυθεί η νέα του βλάστηση που θα μας δώσει καινούρια ανθοφορία.
Χρειάζεται κλάδεμα το κυκλάμινο;
To κυκλάμινο δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε κλάδεμα. Αρχικά, την περίοδο του φθινοπώρου, αφαιρούμε τα λουλούδια μόλις ολοκληρωθεί η ανθοφορία τους. Διαφορετικά, τα ανθισμένα λουλούδια του κυκλάμινου βγάζουν σπόρους, το φυτό εξαντλείται και δεν δίνει πλούσια νέα ανθοφορία. Επίσης, είναι σημαντικό να απομακρύνουμε άμεσα τα κιτρινισμένων φύλλα του κυκλάμινου από την βάση του φυτού για να τονώσουμε την βλάστηση του και να εξασφαλίσουμε καλύτερο αερισμό του ριζικού συστήματος.
Ποιες ασθένειες και έντομα προσβάλλουν το κυκλάμινο;
Σε συνθήκες υψηλής υγρασίας και κακού αερισμού, το κυκλάμινο προσβάλλεται συχνά από τη μυκητολογική ασθένεια του βοτρύτη που προκαλεί σάπισμα και εμφάνιση γκρίζας μούχλας στη βάση των ανθοφόρων βλαστών, στα φύλλα και στα λουλούδια. Για να το αντιμετωπίσουμε, ποτίζουμε τα φυτά μας με διάλυμα γαλαζόπετρας (θειικός χαλκός), ρίχνοτας 1 κουταλιά του γλυκού σε 2 λίτρα νερό και επαναλαμβάνουμε σε 2 εβδομάδες. Μπορούμε να προμηθευτούμε γαλαζόπετρα από γεωπονικά καταστήματα. Συμπληρωματικά, αν έχουμε φυτέψει τα κυκλάμινα σε γλάστρες, είναι σημαντικό να τα μεταφέρουμε σε περιβάλλον με καλό αερισμό.
Tο κυκλάμινο μπορεί να προσβληθεί από το έντομο του θρίπα που προκαλεί μικρά σημάδια στα φύλλα του, καθώς και από τον κόκκινο τετράνυχο που προκαλεί κιτρίνισμα, κατσάρωμα και αποχρωματισμο των φύλλων. Για την αντιμετώπιση του τετράνυχου και του θρίπα, ψεκάζουμε με διάλυμα θερινού πολτού και φυσικής πυρεθρίνης που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα. Εναλλακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σπιτικά υλικά ακολουθώντας την παρακάτω συνταγή: Προσθέτουμε 10 γραμμάρια σκόρδο, 20 γραμμάρια κρεμμύδι, 10 γραμμάρια τριμμένη κόκκινη καυτερή πιπεριά και 100 γραμμάρια νερό σε ένα μπλέντερ και τα χτυπάμε μέχρι να πολτοποιηθούν. Αραιώνουμε το μίγμα σε ένα λίτρο νερό, το αφήνουμε για 24 ώρες και αφού το σουρώσoυμε ψεκάζουμε τα φυτά μας.
Οικολογικοί τρόποι για την προστασία των φυτών με φυσικά υλικά
Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του κυκλάμινου;
Για να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά κυκλάμινου, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σπόρους ή κόνδυλους («βολβούς»). Ας δούμε αναλυτικά πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός του κυκλάμινου και ποια πλεονεκτήματα έχει κάθε μέδοθος.
– Πoλλαπλασιασμός του κυκλάμινου με σπόρο
Μπορούμε να μαζέψουμε σπόρους μόλις ολοκληρωθεί η ανθοφορία του κυκλάμινου και πέσουν τα πέταλα του άνθους. Οι σπόροι του κυκλάμινου μπορούν να φυτευτούν στα τέλη του καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινοπώρου σε σπορείο. Πριν φυτέψουμε τους σπόρους του κυκλάμινου, καλό είναι να τους βάλουμε σε νερό για 12-24 ώρες για να αυξηθεί η βλαστικότητα τους. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως τα φυτά που προκύπτουν από σπόρο, συνήθως δεν άνθίζουν την ίδια χρονιά αλλά την επόμενη.
– Πoλλαπλασιασμός του κυκλάμινου με κόνδυλους
Το κυκλάμινο μπορεί να πολλαπλασιαστεί εύκολα με τους υπόγειους κόνδυλους («βολβούς») του φυτού που μοιάζουν με μικρές «πατάτες» και είναι τροποποιημένοι υπόγειοι βλαστοί. Οι κόνδυλοι του κυκλάμινου αφαιρούνται την περίοδο του καλοκαιριού από το χώμα, διαχωρίζονται και στη συνέχεια φυτεύονται σε νέα θέση στον κήπο ή σε γλάστρα για να φυτρώσουν ξανά το φθινόπωρο.
Ποια εποχή και πώς φυτεύουμε βολβούς λουλουδιών
Κι ένα τελευταίο μυστικό για το κυκλάμινο
Αν παρατηρούμε τα λουλούδια του κυκλάμινου να ανθίζουν κάτω από το φύλλωμα του φυτού και όχι να βγαίνουν φυσιολογικά προς τα πάνω, αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως έλλειψη λίπανσης, ακανόνιστα ποτίσματα ή εμφάνιση πολύ χαμηλών θερμοκρασιών κατά την περίοδο της ανθοφορίας.
