Στην καμπή του 20ού αιώνα, η περιοχή της Hπείρου και της Θεσσαλίας ήταν μια terra incognita, αχαρτογράφητη κι άγνωστη από κάθε επιστημονική άποψη, την οποία λυμαίνονταν λήσταρχοι οργανωμένοι στα πρότυπα των σικελικών συμμοριών. Ο νεαρός τότε Alfred Philippson, εξοπλισμένος με όργανα μέτρησης των συντεταγμένων, της θερμοκρασίας και της υγρασίας, με χαρτογραφικά υλικά και μια φωτογραφική μηχανή της εποχής, ξεκίνησε την εξερεύνησή της. Χρησιμοποιώντας μερικά αδύνατα αρκαδικά άλογα, που αποδείχτηκαν απίστευτα ανθεκτικά και εξοικειωμένα με το τραχύ ορεινό τοπίο της κεντρικής Ελλάδας, κι έχοντας μαζί του ως οδηγό πολύτιμο κι ανεκτίμητο έναν αγωγιάτη, τον Αγγελή Κοσμόπουλο από τα Μαγουλιανά της Πελοποννήσου, πραγματοποίησε μια σειρά ταξιδιών και κατάφερε να ερευνήσει και να περιγράψει με ακρίβεια και παραστατικότητα σχεδόν κινηματογραφική την περιοχή αυτή.
Ο Alfred Philippson υπήρξε ο μοναδικός Εβραίος καθηγητής Γεωγραφίας στη Γερμανία, υπέφερε από τις διακρίσεις του γερμανικού κράτους εξαιτίας της καταγωγής του, πραγματοποίησε σειρά ερευνητικών ταξιδιών στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στη Μικρά Ασία και την Ελλάδα, που υπεραγαπούσε, ενώ συγκαταλέγεται ανάμεσα στους κλασικούς μελετητές της Ρωσίας και της Ευρώπης. Παρέμεινε δεκατρία ολόκληρα χρόνια στη βαθμίδα του λέκτορα παρά την ακαταπόνητη δημιουργικότητα που είχε επιδείξει, του απονεμήθηκε το Παράσημο του Σωτήρος για την επιστημονική του προσφορά, το Πανεπιστήμιον Αθηνών του απένειμε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα, η Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία τον ανακήρυξε επίτιμο μέλος της, ενώ τα βιβλία του θεωρήθηκαν πρωτοποριακά και χαίρουν υψηλής εκτίμησης μέχρι σήμερα. Το ναζιστικό καθεστώς τον υποχρέωσε να φέρει το διακριτικό του Ιουδαίου, του αφαιρέθηκε το διαβατήριο, του απαγορεύτηκε να επισκέπτεται επιστημονικά ιδρύματα και βιβλιοθήκες και να δίνει διαλέξεις, η Γκεστάπο δεν του έδωσε την άδεια να μεταναστεύσει στις ΗΠΑ, το σπίτι του στη Βόννη κατασχέθηκε, μεταφέρθηκε μαζί με την οικογένειά του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και μόνο χάρη στο εξαιρετικό διεθνές κύρος του απέφυγε τη μεταγωγή στο Άουσβιτς.
Πρόκειται για ένα βιβλίο-μνημείο αληθινό για τον χώρο που τέμνεται οριζόντια και κάθετα από τις οροσειρές της Πίνδου, ένα βιβλίο που θα ήθελε να έχει κάθε κάτοικος της περιοχής αλλά και κάθε Έλληνας.
Το 1934, η Ακαδημία Αθηνών τον ανακήρυξε μέλος της εκτιμώντας τις πολύμοχθες προσπάθειές του. Ο ίδιος αναφέρει στα απομνημονεύματά του ότι το ταξίδι στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο ήταν το πιο δύσκολο κι επικίνδυνο ταξίδι της ζωής του – οι δρόμοι ήταν άθλιοι, απουσίαζε κάθε χάρτης αξιόπιστος, ο καιρός ήταν παγωμένος μέχρι αργά τον Ιούνιο, όμως χάρη σ’ αυτό και στα προηγούμενα ταξίδια του κατάφερε να αποκτήσει μια σε βάθος γνώση της Ελλάδας και των κατοίκων της, την οποία αισθανόταν κι αγαπούσε σαν δεύτερη πατρίδα του.
O Γερμανός γεωγράφος εκφράζει τον απέραντο θαυμασμό του για την ομορφιά των περιοχών που επισκέπτεται. Στα Μετέωρα, νιώθει ότι το θέαμα μπορεί να συγκριθεί μόνο με τις παραστάσεις που ξεπηδούν από την τολμηρή φαντασία του Ντορέ και πιστεύει ότι πουθενά αλλού στον κόσμο δεν μπορεί κανείς να βρει κάτι ανάλογο. Στην Ήπειρο καθηλώνεται από τα πέτρινα γεφύρια, που αποτελούν τη μοναδική δίοδο επικοινωνίας των ντόπιων πληθυσμών ανάμεσα στα ασβεστολιθικά φαράγγια και στα αφρισμένα ποτάμια, γεφύρια που άντεξαν στον χρόνο και στη σκληρή δοκιμασία της άγριας φύσης μαρτυρώντας το έξοχο ταλέντο και την υπέροχη ικανότητα των ανώνυμων μαστόρων, οι οποίοι κατάφεραν να ημερέψουν τον τόπο τους δημιουργώντας αρχιτεκτονικά θαύματα.
Η αφήγησή του αφορά κάθε τομέα – τη γεωγραφία, την εθνογραφία, τη στρωματογραφία, την τεκτονική, την ορογραφία, τη βλάστηση, την οικοδόμηση, το κλίμα, την καταγωγή των κατοίκων. Αναζητά εξηγήσεις από τους χωρικούς, των οποίων τη γλώσσα κατανοεί επαρκέστατα λόγω κάποιας μακρινής καταγωγής, ίσως, κι έτσι μπορεί να λαμβάνει με ακρίβεια τις πληροφορίες που επιθυμεί. Εντυπωσιάζεται από τις πολιτικές συνήθειες των Ελλήνων στον Δομοκό, όπου πραγματοποιούνται επαναληπτικές εκλογές, γίνεται μάρτυρας μιας πραγματικά αντιπροσωπευτικής σκηνής, καθώς οι υποψήφιοι αναπτύσσουν τη δυναμική των πνευμόνων τους και την αντοχή τους στο ποτό, μιλούν για όλα τα απίθανα εκτός απ’ το πολιτικό πρόγραμμα αναγκάζοντας τον Philippson να δηλώσει ότι δεν υπάρχει άλλη χώρα σαν την Ελλάδα, όπου ο κοινοβουλευτισμός να έχει αναχθεί σε τόσο επικίνδυνο παράγοντα ανασταλτικής αταξίας. Την ίδια στιγμή εντυπωσιάζεται από την έκταση που έχει λάβει το φαινόμενο της ληστοκρατίας, κατάλοιπο του καθεστώτος των αρματολών και των κλεφτών, σε περιοχές πρόσφατα απελευθερωμένος, όπου δεν υφίσταται κρατική παρουσία και το μοναδικό προϊόν που παράγεται είναι οι πολεμοχαρείς άντρες. Σ’ αυτά τα δυσπρόσιτα σημεία οι οπλαρχηγοί είχαν τη δυνατότητα να ανεβοκατεβάζουν τους τοπικούς άρχοντες, ενώ δεν δίσταζαν να έρθουν σε ευθεία βίαιη αντιπαράθεση με τις δικαστικές και τις στρατιωτικές αρχές.
Στη διάρκεια του ταξιδιού του στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο, κοιμήθηκε σε χάνια σκοτεινά, υποβλήθηκε σε ανακρίσεις ομηρικές από ανθρώπους που σπάνια έβλεπαν ξένους στα μέρη τους, είδε ζαρκάδια κι αγριογούρουνα που αφθονούσαν στα τότε παρθένα δάση, έζησε ρομαντικές στιγμές απόλυτης μοναξιάς σκιτσάροντας τις κορυφογραμμές του Ολύμπου, όπως αναδύονταν σαν νησιά ανάμεσα στα σύννεφα, ενημερώθηκε για το τι συμβαίνει στον κόσμο βρίσκοντας εφημερίδες οχτώ ημερών που μόλις είχαν έρθει σ’ αυτά τα απομακρυσμένα μέρη, κοιμήθηκε σε κατοικίες χωρικών με χωμάτινα δάπεδα δίπλα στα ζώα που αποτελούσαν μέλη της οικογένειας, αντιμετώπισε μαρτιάτικες καταιγιστικές χιονοπτώσεις μέσα σε χαράδρες, καθώς η άνοιξη αργούσε να έρθει και το χιόνι δέσποζε στις κορυφογραμμές, υποκλίθηκε μπροστά στην τρομερή ολιγάρκεια, η οποία επέτρεψε την επιβίωση της φυλής μας, και στο φιλόξενο πνεύμα των αγροίκων κατοίκων της υπαίθρου. Καθώς μπαινόβγαινε ανάμεσα στα πρόσφατα αυθαίρετα χαραγμένα ελληνοτουρκικά σύνορα, έπρεπε να λύσει ζητήματα γραφειοκρατικά σε συνθήκες πρωτόγονες, αλλά ταυτόχρονα είχε την ευτυχία να αντικρίζει λιβάδια ολόκληρα από άγριες βιολέτες και κίτρινα χρυσάνθεμα, που άνθιζαν σε υψόμετρο χιλίων τετρακοσίων μέτρων.
Tα αποτελέσματα αυτών των καταπληκτικών ταξιδιών δημοσιεύτηκαν το 1897 στο Βερολίνο υπό τον τίτλο «Thessalien und Epirus. Reisen und Forschungen Im Nördlichen Griechenland». Παρά το πέρασμα εκατόν δεκαεφτά ολόκληρων χρόνων απ’ την πρώτη της έκδοση, η εργασία αυτή παραμένει αξεπέραστη και όλες οι νεότερες έρευνες και μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή βασίστηκαν πάνω της. Για τη μεταφορά του έργου στα ελληνικά απαιτήθηκε κοπιαστική και χρονοβόρα εργασία επιστημόνων και φιλολόγων, Ελλήνων και Γερμανών, οι επιμελητές της έκδοσης δούλεψαν σκληρά ώστε να ταυτοποιηθούν ονόματα οικισμών που έχουν σβήσει πια απ’ την προφορική και γραπτή παράδοση, χρειάστηκε να ανατρέξουν σε σπάνιες και δυσεύρετες πηγές από την εποχή της τουρκοκρατίας, του Βυζαντίου, ακόμα κι από την αρχαιότητα, ώστε να διευκολύνουν τον αναγνώστη να σχηματίσει μια πλήρη αντίληψη αυτής της υπέροχης μεριάς της χώρας μας. Πρόκειται για ένα βιβλίο-μνημείο αληθινό για τον χώρο που τέμνεται οριζόντια και κάθετα από τις οροσειρές της Πίνδου, ένα βιβλίο που θα ήθελε να έχει κάθε κάτοικος της περιοχής αλλά και κάθε Έλληνας.
