Δημ. Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Περιπλανώμενος ο Μικρός Πρίγκιπας από πλανήτη σε πλανήτη βρέθηκε σ΄ έναν όπου ζούσε ένας Γέρο-Βασιλιάς. Καθώς ήταν μόνος του χωρίς υπηκόους, χάρηκε πολύ που είδε το Μικρό Πρίγκιπα. Απαιτούσε να εκτελούνται πάντα οι διαταγές που έδινε. “Πώς τα καταφέρνεις;” απόρησε ο Μικρός Πρίγκιπας. “Οι διαταγές που δίνω είναι πάντα λογικές. Αν διατάξω ένα στρατηγό να πέσει στη θάλασσα και να γίνει ψάρι και δεν με υπακούσει, ποιος θα φταίει; Αυτός ή εγώ;”
Οι Έλληνες κατηγορούμαστε πως είμαστε απείθαρχος λαός, σε αντίθεση π.χ. με τους Γερμανούς, κατεξοχήν πειθαρχημένους. Τόσο πολύ κατηγορούμαστε που σχεδόν το έχομε πιστέψει κι εμείς οι ίδιοι. Ξεχνώντας πως οι Έλληνες όταν βρεθούμε σε μια ξένη, ευνομούμενη, χώρα πειθαρχούμε στους κανόνες της και προκόβομε. Και αντιστρόφως, όταν ξένοι ζήσουν για λίγο στον τόπο μας, γίνονται κι αυτοί απείθαρχοι σαν εμάς. Ποιος φταίει; Εμείς ή ο Γέρο-Βασιλιάς που δίνει παράλογες διαταγές;
Και να ξαφνικά που μπροστά σ΄ έναν πρωτοφανή στον πλανήτη μας κίνδυνο, μια πανδημία, πειθαρχούμε στις διαταγές που δεχόμαστε όσο λίγοι άλλοι λαοί. Δεν ξέρω αν τελικά αυτή η πειθαρχία μας θα μας γλιτώσει από τα νύχια του ιού, πάντως, αυτή τη στιγμή που γράφω, 25 Μαρτίου, Εθνική Εορτή, καλά τα πάμε συγκριτικά με άλλους. Τι έγινε;
Ο Γερο-Βασιλιάς του Μικρού Πρίγκιπα έδινε διαταγές στον ‘Ηλιο, στο Φεγγάρι, στ΄ Αστέρια, π.χ. τους διέταζε πότε να ανατείλουν ή να δύσουν, ακριβώς τη στιγμή που ήξερε πως πρόκειται να ανατείλουν ή να δύσουν. Κι αυτοί τον υπάκουαν. Και τώρα αρχίζει να αποκαλύπτεται το μυστικό της πειθαρχίας. Αν οι νόμοι είναι σύμφωνοι με τη φυσική πορεία των πραγμάτων τηρούνται· αν όχι, δεν εφαρμόζονται. Η αλήθεια είναι πως για να πειθαρχήσουμε, δεν άρκεσαν οι διαταγές της πολιτείας μας. Έπρεπε να δούμε με τα μάτια μας – δηλαδή με τα μάτια της τεχνολογίας – τι πάθανε άλλοι λαοί που δεν εφάρμοσαν τα δέοντα, Ιταλοί, Ισπανοί κλπ, για να πεισθούμε. Προφανώς, η εμπιστοσύνη που έχομε στους ηγέτες μας δεν ήταν αρκετή για να πείσει. Βέβαια, άλλο να διατάζεις άψυχα πράγματα κι άλλο να διατάζεις έμψυχους υπηκόους, που καθένας θέλει το δικό του. Τι σημαίνει αυτό; Πως οι αρχές μας που διατάζουν πρέπει να γνωρίζουν τι θέλει ο λαός, να νομοθετούν σύμφωνα με τη βούληση του λαού και τότε να είναι βέβαιοι πως αυτός θα πειθαρχήσει. Στα 200 χρόνια της ελευθερίας μας δεν έγινε ποτέ κάτι τέτοιο. Μα μπορεί να γίνει;
Στην παρούσα κρίση, η εξουσία, ο πρωθυπουργός τελικά, για να το προσωποποιήσουμε, έδωσε διαταγές σύμφωνα με τη λογική που εκφράζουν οι επαΐοντες. Και αυτή η λογική ικανοποιούσε την αυτονόητη βούληση του καθενός, να περιορισθεί όσο γίνεται η πανδημία στον τόπο μας. Οι επαΐοντες δίνουν τις εισηγήσεις· η εξουσία τις υλοποιεί· και ο λαός, που κρίνει τη λογική των διαταγών, πειθαρχεί. Η δυσπιστία του κοινού στην αρχή αποδείχθηκε αδικαιολόγητη, διότι τα σωστά (κατά το δυνατό) μέτρα λήφθηκαν και για την ώρα έχουν αποτέλεσμα. Γιατί λοιπόν τόση προκατάληψη, τόση απουσία εμπιστοσύνης;
Νομίζω πως η δυσπιστία δεν αφορά τον ηγέτη, αλλά την ηγεσία. Στην αλληλουχία επαϊόντων, εξουσίας, λαού μένει ένα κενό. Στην περίπτωση της πανδημίας, η βούληση του λαού είναι αυτονόητη. Τόσο που, για πρώτη φορά στην ιστορία, όλοι οι κάτοικοί της γης κρέμονται από τα χείλη μιας παγκόσμιας αρχής ειδημόνων, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Κι αυτών οι προτάσεις υλοποιούνται σε κάθε λαό ανάλογα με την ηγεσία που έχει. Το ερώτημα όμως παραμένει. Είναι πανανθρώπινη η βούληση για αντιμετώπιση μιας απειλής για τη ζωή και την υγεία μας. Γιατί λοιπόν η δυσπιστία;
Ο μόνος τρόπος που υπάρχει για να γνωρίσουμε τι θέλει ο καθένας είναι να ρωτήσουμε τον ίδιο. Δεν υπάρχει άλλος. Καθώς, με τις παρούσες συνθήκες δεν είναι δυνατό να ρωτήσουμε καθέναν τι θέλει, μπορούμε να ρωτήσουμε ένα τυχαίο δείγμα του. Αυτό γίνεται στις δημοσκοπήσεις, αλλά αυτές μόνο μερική άποψη μπορούν να παράσχουν. Κανένας δεν γνωρίζει πόσο πραγματικά τυχαίο είναι το δείγμα που ερωτάται και, καθώς οι απαντήσεις είναι ανώνυμες, δεν είναι υπεύθυνες. Ο άλλος τρόπος είναι αυτός που επινόησαν οι πρόγονοί μας, δηλαδή μια βουλή αποτελούμενη από τυχαία κληρωμένους βουλευτές. Τα πράγματα αρχίζουν τώρα να περιπλέκονται.
Καθένας θέλει ποικίλα πράγματα διαφορετικά από τους άλλους. Ο λαός όμως σα σύνολο επιθυμεί κυρίαρχα κάτι που το θέλουν όλοι, άλλος λιγότερο, άλλος περισσότερο. Η πρακτική διαδικασία είναι: Ένας οργανισμός ειδημόνων διαπιστώνει κάποια προβλήματα και εισηγείται στην κυβέρνηση έλλογες λύσεις με βάση τα δεδομένα (συχνά ατελή) και τους επιστημονικούς νόμους που είναι παγκόσμιοι· η κυβέρνηση, αποτελούμενη από έμπειρα πρόσωπα, καθένα με γνώσεις στον τομέα του, σχεδιάζει υλοποίηση των λύσεων του οργανισμού, που διαμορφώνεται σε νομοσχέδιο· η βουλή, έχοντας συζητήσει με συμπολιτευόμενους και αντιπολιτευόμενους, αποφασίζει αν θέλει τη λύση που δίνει το νομοσχέδιο στα προβλήματά του λαού, εφόσον συνάδει με την κοινή βούληση όλων ή όχι. Με αυτούς τους όρους, ο λαός έχει όλα τα δυνατά εχέγγυα για να εμπιστευθεί την ηγεσία του και συμμορφώνεται. Οι εξαιρέσεις θα υπάρξουν, αλλά γι΄ αυτές η εξουσία διαθέτει το νόμιμο δικαίωμα να εφαρμόζει αναγκαστική πειθαρχία. Το κρίσιμο σημείο είναι τούτο: Εκφράζει η βουλή, γενικότερα οι πολιτικοί, τη βούληση του λαού; Κανένας δεν μπορεί να είναι πληρεξούσιος για τα πάντα, με λευκή επιταγή, αλλά μόνο για συγκεκριμένες υποθέσεις. “Είναι επικίνδυνο να εκλέγονται οι άρχοντες από κατάλογο προσώπων που ήδη έχει καταρτισθεί με (προ)εκλογική διαδικασία” (Αριστοτέλης). Καθένας ξέρει ότι κάθε εκλογή γίνεται, σχεδόν αναγκαστικά, με ανταλλάγματα. Αναγκαστικά εκφράζουν οι εκλεγμένοι βουλευτές, αντί της βούλησης του λαού, αφενός, για να ξαναείναι υποψήφιοι, τη βούληση του κόμματός τους που αφορά την προσπάθειά του να παραμένει στην εξουσία· και αφετέρου, για να εκλεγούν, τη βούληση των ψηφοφόρων τους, ενδεχομένως σε βάρος της βούλησης του συνόλου. Επιπλέον, εφόσον η ανανέωση της βουλής και της κυβέρνησης γίνεται το πολύ κάθε 4 χρόνια, οι πολιτικοί είναι υποχρεωμένοι να έχουν στραμμένη την προσοχή τους σ΄ αυτό το χρονικό περιθώριο, αδιαφορώντας για τις επόμενες γενιές ή και σε βάρος της.
Η παγκοσμιότητα της παρούσας πανδημίας, πλήττοντας όλες τις τάξεις εξίσου, εθνικές, οικονομικές, θρησκευτικές κλπ, και η παγκοσμιότητα των λύσεων από ένα οργανισμό ειδημόνων θα μπορούσε να αναδειχθεί η ευκαιρία για να αναπτυχθεί ένα παγκόσμιο μοντέλο για ελάχιστη ικανοποίηση σχεδόν του συνόλου της ανθρωπότητας.
