«Η σωτηριολογία του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού» ήταν το ενδιαφέρον θέμα που ανέπτυξε το απόγευμα της Δευτέρας στην αίθουσα της Ορθοδόξου Χριστιανικής Αδελφότητος του Ελεήμονος Σαμαρείτου ο Θεολόγος κ. Κωνσταντίνος Μπαλάφας.
Στην ομιλία παρουσιάστηκε το πρόβλημα του κακού από θεολογική κυρίως σκοπιά και ειδικότερα με βάση του έργου, του εν λόγω Αγίου. Ικανές αναφορές έγιναν στη φιλοσοφική–οντολογική εκδοχή του κακού και μάλιστα του νεοπλατωνισμού, αλλά και στην ανθρωπολογία, τη χριστολογία, την σωτηριολογία και την εκκλησιολογία του Αγίου Ιωάννου σε σχέση με το κακό και την αμαρτία παραλλήλως εξεταζόμενα με την παθολογία του πτωτικού αυτεξουσίου του ανθρώπου και την θεραπευτική του, τα πάθη και τις αρετές, καθώς και την μεταμορφωτική θεία χάρη. Ο ομιλητής ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το κακό δεν είναι μια οντολογική ύπαρξη, δεν είναι δημιούργημα του Θεού αλλά επιλογή του ανθρώπου. Το κακό ως συμβεβηκός δεν έχει δική του υπόσταση, αλλά την δανείζεται από τα όντα όπου παρασιτεί. Η κακία θα καταργηθεί στην άλογη κτίση στην οποία έχει διεισδύσει εξαιτίας του ανθρώπου του οποίου το θέλημα έχει νοσήσει. Ο σωματικός θάνατος του ανθρώπου είναι μεν κάτι κακό από την άλλη όμως έχει μια καλή λειτουργία διότι μέσω αυτού το κακό περιορίζεται, δεν γίνεται αθάνατο, ενώ ο άνθρωπος προτρέπεται σε γνώση των ορίων του και σε μετάνοια. Στον Ιωάννη Δαμασκηνό υπάρχει άρωμα μυστικής θεολογίας που δηλώνεται με τις εκφράσεις θέωση, μέθεξη, θεωρία, θεοπτία, απάθεια, ένωση κατά χάρη, κοινωνία μετά του Θεού. Τα πάντα είναι γεμάτα φως όπως στην Ανάσταση. Η θέση του ανθρώπου απέναντι στο Θεό είναι αφενός ηθική αφετέρου μυστική. Ηθική είναι η ομοίωση Θεού, μυστική είναι η συνδιάλεξη με το Θεό, η διαμονή σε αυτόν και η απόλαυση αυτού. Η σωτηρία δεν αφορά μόνο τον άνθρωπο, αλλά και την κτίση η οποία ανακαινίζεται και αφθαρτοποιείται διά του Χριστού. Αυτή είναι μία μορφή αποκαταστάσεως της κτίσης στο αρχαίο κάλλος, στην ακεραιότητα της φύσεως, μιας καθολικής φανερώσεως του θείου φωτός, το οποίο θα γίνει αντιληπτό από όλους αλλά αυτό δε σημαίνει ότι όλοι εξίσου θα μετέχουν σε αυτή την αποκάλυψη του Αγαθού. Το κακό είναι ανούσιο και ανυπόστατο ή παρυπόστατο. Εάν ήταν μία οντολογική αρχή δεν θα μπορούσε να καταργηθεί και η διάπραξη του θα σήμαινε όχι την προαίρεση, αλλά την φυσική ανάγκη. Μυστική εμπειρία και φυσική θεωρία των όντων καθιστούν τον άνθρωπο θεοειδή. Η θέωση του ανθρώπου ταυτίζεται με τη θεωρία του Θεού. Στη μέλλουσα ζωή η ψυχή δεν μετανοεί διότι δεν υπάρχει ανάλογη επιθυμία, άρα η ψυχή δεν τρέπεται παρόλο που ο Θεός θα δεχόταν μία τέτοια μετάνοια. Οι ψυχές παραμένουν προσκολλημένες στις επιθυμίες και ηδονές της αμαρτίας, επιθυμούν, αλλά δεν απολαμβάνουν και αυτό είναι η κόλαση τους. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η διαφορετική επίδραση του ήλιου επάνω στον πηλό και το κερί. Όταν η καρδιά του ανθρώπου είναι εύπλαστη όπως το κερί τότε λιώνει από τον ήλιο που παριστά τις ενέργειες του Θεού, ενώ όταν είναι σκληρυμένη από την κακία σκληραίνει ακόμα περισσότερο όπως στην περίπτωση του πηλού που εκτίθεται στον ήλιο. Στο μέλλοντα αιώνα η αμαρτία και το κακό θα παύσουν να υπάρχουν, αφού θα απουσιάζει η ενέργεια που τα φέρνει σε ύπαρξη και οι ίδιοι οι αμαρτωλοί καθαρίζονται από την αμαρτία τους, αυτό όμως αφορά την κτιστή τους φύση και όχι την ελευθερία του προσώπου».
