Το άρθρο αφιερώνεται στην ανεπκλήρωτη ιδέα δημιουργίας του Ιωνικού Πανεπιστημίου της Σμύρνης με αφορμή τα 100 χρόνια απ΄τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922. Η ίδρυση του Πανεπιστημίου αυτού σχεδιάστηκε στα χρόνια της διοικητικής κυριαρχίας της Σμύρνης από τον Ελληνικό Στρατό επί της Πρωθυπουργίας του Ελευθερίου Βενιζέλου(1919-1922). Σχεδιαζόταν να τεθεί επικεφαλής ο διεθνούς φήμης για την εποχή Έλληνας μαθηματικός, Κων/νος Καραθεοδωρή, ο οποίος είχε διαπρέψει στην επιστήμη των μαθηματικών και υπήρξε καθηγητής στις Πανεπιστημιακές έδρες του Μονάχου, του Βερολίνου, της Γοτίγγης της Γερμανίας. Διεθνούς φήμης ο Κων/νος Καραθεοδωρή, πολυσχιδής στα επιστημονικά του ενδιαφέροντα και στενός συνεργάτης και φίλος-μελετητής με τον Αινστάιν. Στα εγκαίνια του Ιωνικού Πανεπιστημίου που θα ανεγειρόταν στο λόφο Μπαχρή Μπαμπά, εκεί όπου εδράζεται η Μουσουλμανική Σχολή της Σμύρνης ο λόγος του πρώτου πρυτάνεως μαθηματικού, Κων/νου Καραθεοδωρή ήταν ο ακόλουθος:
«……να κατευθύνωμεν την κίνησην ταύτην εις την δημιουργίαν κέντρων Σπουδών και παιδείας, καταλλήλων να αναπτύξουν τας φυσικάς σχέσεις, τας οποίας θα κληθεί να αποκαταστήσει η Ελλάς με άπαντας τους γειτόνους, να ενωθεί η σοφία, το φως εξ Ανατολών με τη γνώση της Δύσης…..».
«Φως εξ Ανατολών» λοιπόν η προμετωπίδα του Πανεπιστημίου με σκοπό τη δημιουργία φιλίας και επιστημονικής συνεργασίας με τους γειτονικούς λαούς. Φως της γνώσης και της παιδείας που εκπέμπεται αρχικά από τους πρώτους Ίωνες Έλληνες φιλοσόφους του 5ου και 6ου αιώνα π.χ (Θαλής ο Μιλήσιος, Ευκλείδης, Αναξίμανδρος κλπ). Ας σημειωθεί παρενθετικά πως οι Τούρκοι μας αποκαλούν Υunanistan – Γιουνανιστάν (ετυμολογία από τη λέξη Ιωνία), αναγνωρίζοντας έμμεσα την κυριαρχία των Ελλήνων στα Μικρασιατικά παράλια της Ιωνίας! «Φως εξ Ανατολών» επιπλέον που συνεχίζεται και διαχέεται στην ορθόδοξη βυζαντινή παράδοση των χιλίων χρόνων (330 μ.χ -1453).
Η ίδρυση αυτή του Πανεπιστημίου δεν είχε μόνο ως στόχο τη συμβολή της ελληνικής σκέψης αλλά και τη διάδοση των Γραμμάτων του σλαβικών πληθυσμών της Βαλκανικής και του Ανατολικού Κόσμου και τη σύνδεσή του με τις επιστήμες του Δυτικού κόσμου αλλά ήταν γενικότερα σ τόχος πολιτιστικός ως μια άλλη διάσταση της Μεγάλης Ιδέας. Στο Πανεπιστήμιο μεταφέρθηκαν από το εξωτερικό 60.000 βιβλία, τα οποία στη συνέχεια μεταφορτώθηκαν σε θωρηκτό προς την Αθήνα λίγο πριν τη Μικρασιατική καταστροφή. Αίθουσες των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης και Αθηνών φέρουν το όνομα «Κων/νος Καραθεοδωρή» τιμώντας τη συμβολή του στα Γράμματα.
Σήμερα δεν μας απομένει άραγε ως επιπλέον παρακαταθήκη από τη ματωμένη ιστορία της Μικρασιατικής περιπέτειας και του προσφυγικού διωγμού και ξεριζωμού νοικοκυριών και ψυχών, η πολιτιστική ιεράρχηση στις σχέσεις των λαών και τα διεπιστημονικά ανοίγματα σε Πανεπιστημιακές Κοινοπραξίες με τους γειτονικούς λαούς και όχι η στρατιωτική επεκτατική και επιθετική πολεμική σχέση μαζί τους;
Το σχεδιαζόμενο Ιωνικό Πανεπιστήμιο της Σμύρνης.
Αριστείδης Μυλωνάς, φιλόλογος, Διευθυντής του 6ου ΓΕΛ.
