Του Κων/νου Β. Παυλάκου,
π. Σχολικού Συμβούλου Φιλολόγων
- Εάν μπορούσα να γράψω έστω και ένα ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ, θα απέρριπτα ό,τι έχω γράψει μέχρι σήμερα.
[Γκαίτε, 1749-1832, Γερμανός, ογκόλιθος της Παγκοσμίου διανοήσεως]
- Βγάλε, καρδιά μου, δάκρυα,
κλάψε και δεν πειράζει·
πάθη που δεν γιατρεύονται
η πλάκα τα σκεπάζει.
[Δημοτικό, Γιώργος Παπασιδέρης] - Αναστενάζω καίγονται
όλα της γης τα κάλλη.
Κλαίγω, και με τα δάκρυα
ξαναβλαστίζουν πάλι.
[Τραγουδά η Ρόζα Εσκενάζυ] - Τι να την κάνω τη ζωή,
αν είναι κι άλλη τόση,
αφού υπάρχει θάνατος
και το κορμί θα λυώσει.
[«Αλατσατιανή», Δημοτικό τραγούδι της Μ. Ασίας] - Την ξενιτειά, την ορφανιά
τη φτώχεια, την αγάπη,
τα τέσσερα τα ζύγιασαν
βαρύτερ’ ειν’ τα ξένα.
[Δημοτικό]
Το τραγούδι είναι σοβαρή λειτουργία μέσα στη ζωή.
Ο Γάλλος Φωριέλ, που πρώτος εξέδωσε σε 2 τόμους Συλλογή Ελληνικών Δημοτικών Τραγουδιών, 1824 ο Α΄ και 1825 ο Β΄, αναφέρει το εξής περιστατικό: «Στα Ζαγοροχώρια ζούσε μια οικογένεια αξιοσέβαστη, με τρία αγόρια, που το νεότερο κατά δυσάρεστη εξαίρεση του κοινού κανόνα, ήταν, για τη μάνα του, αντικείμενο αποστροφής. Αφού υπέφερε για πολύν καιρό, με πόνο βουβό, τις άδικες αυστηρότητές της, ο καημένος ο νέος, απεφάσισε να φύγει για την Ανδριανούπολη. Έγινε το συνηθισμένο αποχαιρετιστήριο γεύμα, με πολλούς συγγενείς, που τον ξέβγαλαν έπειτα ως 5 χιλιόμετρα έξω από το χωριό. Το μέρος που σταμάτησαν, για να χωριστούν, ήταν μια ρεματιά της Πίνδου, άγρια όσο παίρνει.
Είχαν τραγουδήσει πριν διάφορα τραγούδια της ξενιτιάς και ήταν όλοι θλιμμένοι και σκεφτικοί, όταν ένα περιστατικό απρόοπτο ήρθε ν’ αποκορυφώσει τη συγκίνησή τους. Ανεβασμένος σε ένα βράχο, ώστε να δεσπόζει τη συνοδεία, άρχισε να λέει ένα τραγούδι που ο ίδιος είχε συνθέσει για την περίσταση, γεμάτο πόνο για το χωριό του, που άφηνε, για τους δικούς του και προπάντων για τη μάνα του, που δεν τον αγαπούσε διόλου. Ο συγκινημένος τόνος του νέου, η τρυφερότητα των παραπόνων του, ο παθητικός σκοπός του τραγουδιού, δυναμωμένος από την ερημιά και τη μελαγχολία του τοπίου, γέμισαν όλες τις καρδιές θλίψη και όλα τα μάτια με δάκρυα. Η μητέρα του ήταν εκεί. Την κυρίεψε ταραχή, που ολοένα μεγάλωνε, όσο προχωρούσε το τραγούδι· και όταν τελείωσε, ρίχτηκε στο γιο της, τον έσφιξε στην αγκαλιά της, τον γέμισε φιλιά, του ζήτησε συγχώρεση, με λυγμούς, που δεν είχε σταθεί για αυτόν καλή μητέρα ως εκείνη τη στιγμή και του υποσχέθηκε να είναι στο μέλλον διαφορετική μαζί του. Και κράτησε το λόγο της.»
