«Με αφορμή απόψεις του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ»* της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη

«Με αφορμή απόψεις του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ»* της Αμαλίας Κ. Ηλιάδη, φιλολόγου-ιστορικού, Δ/ντριας 5ου ΓΕΛ Τρικάλων Μια απ΄τις σπουδαίες μορφές της Ευρωπαϊκής Διανόησης του 18ου αιώνα που έχει σημαδέψει τον προσωπικό μου τρόπο θέασης και πρόσληψης του κόσμου είναι ο Ρουσσώ. Ο μεγάλος Γάλλος διαφωτιστής και παιδαγωγός Ζαν-Ζακ Ρουσσώ μιλάει στα γραπτά του κατάλοιπα για μια μυστική φωνή που έχει την «αποστολή» να καθοδηγεί τον άνθρωπο στο δρόμο της αρετής… Διάβαζα τις προάλλες για τη φιλοσοφική του αναρώτηση περί του τί είναι η αρετή και πραγματικά ενθουσιάστηκα με τη φρεσκάδα, την αμεσότητα και, συνάμα, την ωριμότητα της σκέψηςτου. Μας πληροφορεί με φυσικότητα και απλότητα πως πολλοί άνθρωποι τον ρωτούν τί είναι η αρετή και τα περιστατικά αυτά νιώθω πως τον συνδέουν νοερά με το Σωκράτη, το μεγάλο δάσκαλο της διαλεκτικής μεθόδου και της προφορικής, ρέουσας μάθησης. Ο Ρουσσώ θεωρεί πως τέτοιου είδους ερωτήσεις δυσκολεύουν περισσότερο την κατάσταση παρά προωθούν τη συμβουλή με απώτερο σκοπό τη βαθύτερη γνώση. Για το Γάλλο διανοητή, δεν πρόκειται κανείς να «μάθει» παρά μόνο για λογαριασμό του και δε θα μπορέσει ποτέ κανείς να γνωρίσει την αρετή, αν η καρδιά του από πριν δεν έχει δώσει την απάντηση, μ” ενός είδους «ενορατική» διάθεση… Παράλληλα, βέβαια, συστήνει στους ανθρώπους που αγωνιούν και νοιάζονται για την ψυχοπνευματική τους εξύψωση, να διαβάζουν Πλάτωνα, Κικέρωνα, Πλούταρχο, Επίκτητο, Αντωνίνο. Να συμβουλεύονται τον ενάρετο Σέφτσουμπουρι και τους άξιους ερμηνευτές του. Να μελετούν τη ζωή και τους λόγους των δικαίων του Ευαγγελίου. Στο τέλος όμως, σε μια κρίσιμη βυθομέτρηση του βαθύτερου πυρήνα της ανθρώπινης ουσίας καταλήγει στην «επαναστατική» , ακόμη και για την εποχή του προτροπή:» Καλύτερα, εγκαταλείψτε κάθε βιβλίο και ξαναγυρίστε στον ίδιο τον εαυτό σας και αφουγκραστείτε εκείνη τη μυστική φωνή που μιλάει σ΄όλες τις καρδιές και γίνετε ενάρετοι, αν θέλετε να μάθετε τί σημαίνει να είναι κανείς ενάρετος…» Οι ιδέες του Ρουσσώ περί αρετής και μυστικής φωνής της συνειδήσεως μού ΄φεραν στο νου ένα ποίημα πού” χα γράψει σε μια στιγμή «ένθεης μανίας», ακραίας συνειδητοποίησης του φαινομένου της ζωής και της ανθρώπινης οντότητας. Το παραθέτω με ακρίβεια για να ενδυναμώσω μέσα μου την πίστη στον άνθρωπο, που τόσο κλονίζεται, πολλές φορές, στις μέρες μας: «Η αγάπη της ζωής» Όλα στη ζωή έρχονται και περνάνε και μένει μόνο η προσδοκία του θανάτου Σα να περνάμε από βαγόνι σε βαγόνι ενός τραίνου ξύλινου και πολυκαιρισμένου Αντίστροφα προς τη φορά του τραίνου πάμε κι όλο απ΄τη μηχανή του απομακρυνόμαστε. Όσο πλησιάζουμε τα τελευταία βαγόνια κρυώνουμε και μικραίνουμε. Είμαστε γέροι πια. Ξέρουμε πως πάμε να συναντήσουμε το θάνατο. Κι αυτή η επίγνωση μας κάνει τραγικούς. Αλλά η καρδιά μας, σαν τη μηχανή του τραίνου, είναι ζεστή ακόμη και χτυπά κι αντιστέκεται στο αναπόφευκτο. Η «τρέλλα» του ανθρώπου δεν έχει όρια Είναι ιερή Τη σέβεται ακόμη κι ο Θεός αφού ο ίδιος του την έδωσε. Η αγάπη της ζωής είναι ένθεη τρέλλα, μανία ιερή, μια αγάπη που νικά το ανίκητο: την πίκρα του θανάτου. *(… αφηγήματα, πεζολογίες… «Σκέψεις για τη ζωή, την τέχνη, την κοινωνία» Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, (Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ΄ το Α.Π.Θ.), Δ/ντρια 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων)