Ο Φ.Ι.ΛΟ.Σ. για τα ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Ναι, ο Παράδεισος δεν ήταν μια νοσταλγία.
Ούτε, πολύ περισσότερο, μια ανταμοιβή.
Ήταν ένα δικαίωμα.
Οδυσσέας Ελύτης
Στις 10 Δεκεμβρίου 1948 ο νεοσύστατος τότε Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ψήφισε την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Από τότε η ημέρα αυτή καθιερώθηκε σε όλο τον κόσμο ως Ημέρα των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με την επίσημη θέσπισή της να γίνεται στις 4 Δεκεμβρίου του 1950 από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οι εμπνευστές της οραματίζονταν έναν κόσμο ελεύθερο, δίκαιο, ειρηνικό, χωρίς διακρίσεις, αφού τα ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν, χωρίς εξαίρεση, σε όλους τους ανθρώπους και δεν περιορίζονται από φυλή, χρώμα, φύλο, θρησκεία, ιδεολογία, ηλικία, κοινωνικό status κλπ. Ευφυές και ιδιαίτερα χαρακτηριστικό για την αναγκαιότητα της παγκόσμιας εμβέλειας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι και το σύνθημα του εορτασμού για το 2014 : «Ανθρώπινα Δικαιώματα 365», θέλοντας να δηλώσει πως κάθε ημέρα του έτους οφείλει να είναι ημέρα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Διαφωνώ με ό,τι λες,
αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες.
Βολταίρος
Τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως έχουν μελετηθεί, καταγραφεί και συνταχθεί εδράζονται στην οικουμενική αξία της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης των ανθρώπων· ερείδονται στις αρχές της δημοκρατίας και του δικαίου. Εύκολα γίνεται κατανοητό ότι στο κέντρο αυτού του συνδυασμού τοποθετείται ο άνθρωπος που επιχειρεί και δρα ελεύθερος και ασφαλής. Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει μια ευσύνοπτη αναφορά στα βασικά προστατευόμενα δικαιώματα του ανθρώπου.
Δικαίωμα στη ζωή, στη σωματική και διανοητική ακεραιότητα. Δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια. Δικαίωμα γάμου και δικαίωμα δημιουργίας οικογένειας. Δικαίωμα εκπαίδευσης. Δικαίωμα ιδιοκτησίας. Δικαίωμα ασύλου. Δικαίωμα διαπραγμάτευσης και συλλογικών δράσεων. Δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου. Δικαιώματα του παιδιού, των ηλικιωμένων, των ατόμων με αναπηρίες, των μειονοτήτων.
Απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών. Απαγόρευση της δουλείας, της εμπορίας ανθρώπων και της αναγκαστικής εργασίας. Απαγόρευση διακρίσεων. Απαγόρευση της εργασίας των παιδιών.
Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης. Ελευθερία και πολυφωνία των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ελευθερία του επαγγέλματος και δικαίωμα προς εργασία. Επιχειρηματική ελευθερία. Ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Ελευθερία της τέχνης και της επιστήμης.
Αν δεν πιστεύουμε στην ελευθερία του λόγου των ανθρώπων που απεχθανόμαστε, τότε δεν πιστεύουμε καθόλου σ’ αυτήν
Νόαμ Τσόμσκυ
Προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Προστασία της οικογένειας. Προστασία της υγείας. Προστασία του περιβάλλοντος. Προστασία του καταναλωτή. Προστασία σε περίπτωση απομάκρυνσης, απέλασης και έκδοσης. Προστασία σε περίπτωση αδικαιολόγητης απόλυσης. Προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Ισότητα έναντι του νόμου. Ισότητα γυναικών και ανδρών. Σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής. Πολιτιστική, θρησκευτική και γλωσσική πολυμορφία. Δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας. Κοινωνική ασφάλιση και κοινωνική αρωγή. Τεκμήριο αθωότητας και δικαιώματα της υπεράσπισης.
Προάσπιση πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων.
Όμως, επειδή δε ζούμε σε έναν «όμορφο κόσμο, ηθικό, αγγελικά πλασμένο» καθημερινά παρατηρούνται κατάφωρες παραβιάσεις όλων αυτών των δικαιωμάτων. Άνθρωποι στερούνται τα αυτονόητα δικαιώματά τους όχι μόνον στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες αλλά και σε εκείνες που αρέσκονται να αυτοαποκαλούνται ανεπτυγμένες.
Οι αιματηροί τοπικοί πόλεμοι σε χώρες που μαστίζονται από εμφύλιες διαμάχες προκαλούν μαζικούς θανάτους και απροκάλυπτα καταπατούν το δικαίωμα της ζωής, όπως άλλωστε όλοι οι πόλεμοι επί γης. Τα ανελεύθερα ολοκληρωτικά καθεστώτα προβαίνουν σε διώξεις, φυλακίσεις, βασανισμούς για πολιτικούς, θρησκευτικούς και γενικότερα ιδεολογικούς λόγους. Η πείνα, οι ασθένειες, το ανύπαρκτο κοινωνικό κράτος συνεπικουρούν στην αφαίμαξη και τη συνακόλουθη εγκατάλειψη χωρών του λεγόμενου «τρίτου κόσμου» από τις αναπτυγμένες χώρες. Το παιδί, ένα εξ ορισμού αδύναμο ον, χρήζον προστασίας, είναι το αντικείμενο στην παράνομη παιδική εργασία και στην ανθούσα παιδική πορνεία, ενώ αποκλείεται παντελώς από την εκπαίδευση. Η μεσαιωνική μορφή των σωφρονιστικών συστημάτων και των καταστημάτων κράτησης ευνοούν τον βασανισμό, τον εξευτελισμό, την ταπείνωση και πλήττουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μη ξεχνάμε, τέλος, τις διακρίσεις εις βάρος των γυναικών∙ σε πολλές περιοχές του πλανήτη θεωρούνται ακόμη κτήματα των ανδρών σε κυρίαρχες αυστηρότατες πατριαρχικές δομές∙ επιβιώνουν ως res σε έναν ιδεολογικά επιβαλλόμενο ανδροκρατούμενο κόσμο.
Υπάρχει, όμως, δυστυχώς και η altera pars. Στις αναπτυγμένες (τεχνολογικά; ανθρωπιστικά;) χώρες, στην Ευρώπη, τη μήτρα που κυοφόρησε τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και αλλού η νομική κατοχύρωση τους δεν εμποδίζει την καταπάτησή τους. Η ανάπτυξη της επιστήμης, της τέχνης και των γραμμάτων ανέχεται κοινωνικές διακρίσεις, κοινωνικό αποκλεισμό, περιθωριοποίηση λόγω ανεργίας και φτώχειας∙ συνεχίζει να υποθάλπει γυναικοκτονίες και να στρουθοκαμηλίζει απέναντι στον φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό με αντικείμενα τους οικονομικούς μετανάστες, τα εξαρτημένα από ουσίες άτομα, τους ανθρώπους με ειδικές ανάγκες και εκείνους με «αποκλίνοντα» σεξουαλικό προσανατολισμό.
Δικαιώματα που δεν προκύπτουν από ένα καθήκον που επιτελέσαμε καλά,
δεν αξίζουμε να τα έχουμε
Μαχάτμα Γκάντι
Φτάνοντας στο «δια ταύτα» γίνεται αντιληπτό πως η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεπάγεται περιφρόνηση της αξίας «άνθρωπος», εξευτελισμό της ανθρώπινης προσωπικότητας, απώλεια της εμπιστοσύνης στον συνάνθρωπο, γέννηση αισθημάτων μισαλλοδοξίας∙ όλα αυτά με τη σειρά τους οικοδομούν μια χώρα στην οποία κυριαρχεί η δυσπιστία και η καχυποψία, οξύνονται οι κοινωνικές αντιθέσεις, δεν λειτουργεί η συνεργασία και η αλληλεγγύη, αναστέλλεται η ανάπτυξη των πολιτισμικών αξιών και, εν τέλει, βαίνει μειούμενο το όποιο διεθνές κύρος της.
Πιστεύω πως ο μοναδικός τρόπος για να προστατέψω τα δικαιώματά μου
είναι να προστατέψω τα δικαιώματα των άλλων
Ντουάιτ Αϊζενχάουερ
Στην ερώτηση αν υπάρχει «ελπίδα διάσωσης», θα απαντήσουμε υιοθετώντας την Πρωταγόρεια αισιοδοξία για την εξέλιξη του ανθρώπου. Εναπόκειται στον άνθρωπο, σε μας όλους, να προστατεύσουμε τη δημοκρατία, να αποτινάξουμε τις ρατσιστικές ιδεολογικές παρωπίδες, να καταπολεμήσουμε τον φανατισμό, να αναγεννήσουμε την ανθρωπιστική παιδεία και να θυμηθούμε το raison του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού με ακλόνητη την πίστη στις πνευματικές δυνάμεις του Ανθρώπου. Πραγματώνοντας τη φράση ὁ τρώσας καί ἰάσεται, έχουμε υποχρέωση απέναντι στο μέλλον να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Άλλωστε αἰτία ἑλομένου, θεός ἀναίτιος, κατά τον Πλάτωνα.
