Γράφει η Πλεσιώτη Κωνσταντίνα
Ο θυμός είναι από τα πιο ισχυρά ανθρώπινα συναισθήματα και συνδέεται με το άγχος και την επιθετικότητα. Η σημασία του ήταν αντιληπτή ήδη από την αρχαιότητα, και η «μήνις του Αχιλλέως» υπήρξε περιλάλητη. Καθημερινά όλοι αντιμετωπίζουμε καταστάσεις που μας εξοργίζουν. Πολλές φορές, αν ο θυμός μας κατευθύνεται προς ένα άτομο, τον επικοινωνούμε κατ’ ιδίαν, με δυσάρεστες, συχνά, συνέπειες για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Άλλοτε, αν μας θυμώνει μια κατάσταση, απευθυνόμαστε στα κατάλληλα θεσμικά όργανα. Τις περισσότερες φορές όμως, γυρίζουμε σπίτι και το συζητάμε με τους οικείους μας, ή περιμένουμε να καταλαγιάσει, απασχολούμενοι με ό,τι μας ευχαριστεί. Και, αν είμαστε τυχεροί, τον προσπερνάμε.
Πρόσφατα έπεσα πάνω σε μια ανάρτηση στο διαδίκτυο, όπου κάποιος φίλος, αφού δήλωνε θυμωμένος και εξοργισμένος, κατακεραύνωνε με σκαιό τρόπο συνάδελφό του για ένα θέμα που θεωρούσε ηθικά επιλήψιμο. Δεν εξετάζω την ουσία της υπόθεσης, εφόσον μάλλον ήταν ιδιωτική, μου έκανε όμως χαλεπή εντύπωση πώς ένα άτομο υψηλού μορφωτικού επιπέδου θεώρησε ότι, εφόσον θύμωσε, το πρώτο που όφειλε να κάνει, είναι να εκτοξεύσει χαρακτηρισμούς και προσβολές στα κοινωνικά δίκτυα.
Όλο και περισσότεροι άνθρωποι,τώρα τελευταία, αδυνατούν να χαλιναγωγήσουν τα συναισθήματά τους και επιλέγουν να κατευθύνουν τον θυμό τους σε αυτό που ονομάζεται «κοινωνικός κανιβαλισμός».Δημόσιες προσβολές, απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί και χλεύη, γενικεύσεις και παραποιήσεις γεγονότων που φλερτάρουν με τα όρια της συκοφαντικής δυσφήμησης, αρνητισμός και μικροπρέπεια, κυριαρχούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα τώρα που ο εγκλεισμός και ο φόβος μας έφερε όλους στα όριά μας.Το διαδίκτυο έγινε μια τεράστια ρωμαϊκή αρένα, όπου οργισμένοι μονομάχοι εξαπολύουν με μένος τα όπλα τους. Το ανθρωποφάγο κοινό παρακολουθεί,επευφημώντας και τείνοντας τον αντίχειρα κατά το δοκούν,ενώκανείς δεν ξέρει αν από θεατήςθα γίνει το επόμενο θήραμα.
Τέτοια φαινόμενα, βέβαια, πάντα υπήρχαν και όλοι έχουμε υποπέσει στο ολίσθημα ενός περισσότερο ή λιγότερο απρεπούς θυμωμένου σχόλιου στην παρέα μας.Ό,τι όμως γράφεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσηςδεν συνιστά ιδιωτική συζήτηση, αλλά λόγοαρθρωμένο δημοσίως και, κυρίως, γραπτώς. Και,όπως πολλοί ωραία το έλεγαν οι Λατίνοι,“verbavolant, scriptamanent», τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν. Πόσες φορές δεν μετανιώνουμε για κάτι που είπαμε, είτε γιατί υποχώρησε το αρχικό μένος, είτε γιατί συνειδητοποιήσαμε ότι είχαμε σχηματίσει λανθασμένη εικόνα;Συνήθως ξεμπερδεύουμε με ένα «συγνώμη», στο γραπτό λόγο, όμως,τα πράγματαπεριπλέκονται…
Καλό θα ήταν λοιπόν, όταν καθόμαστε μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή μας, να αποβάλλουμε κάθε οργή και εμπάθεια. Η σωστή κριτική είναι η εποικοδομητική, εμείς οι εκπαιδευτικοί το γνωρίζουμε αυτό. Και ακόμη καλύτερο θα ήταν να το διδάξουμε και στους μαθητές, που δεν έχουν ακόμη τη δική μας ωριμότητα και είναι πιο επιρρεπείςσε τέτοιου είδους πρακτικές. Το διαδίκτυο μπορεί να είναι ένας υπέροχος χώρος μάθησης και ψυχαγωγίας, όχι «ξεκατινιάσματος» και ευτέλειας. Σαφώς και δύναται να είναι και πεδίο γόνιμης κριτικής και διαλόγου, υπό την προϋπόθεση το πληκτρολόγιο να μην είναι σάκος του μποξ για τα κουρελιασμένα μας νεύρα.
Αν μας θυμώσει κάποιος,ας σκεφτούμε ότι υπάρχουν πιο ενδεδειγμένες αντιδράσεις από τη δημόσια διαπόμπευση, ο Μεσαίωνας απέχει αιώνες από εμάς…Και αν κάποτε μπούμε στον πειρασμό να ξεφύγουμε από τα όρια της ευπρέπειας, ας έχουμε υπόψιν ότι φέρουμε την ευθύνη όσων γράφουμε. Σε μια πολιτισμένη κοινωνία, κάθε άνθρωπος έχει την αξιοπρέπειά του και, ευτυχώς, υπάρχουν νόμοι που την προστατεύουν. Αλλά, ας μην χρειαστεί να φτάσουμε ως εκεί…
Ελπίζω τα παραπάνω να αποτελέσαν αφορμή για προβληματισμό. Και αν,ίσως, κάποιοι νιώθουν να θίγονται, παρότι δεν ήταν αυτές οι προθέσεις μου, meaculpa, το σφάλλειν ανθρώπινον, το συγχωρείν θείον (και το εμμένειν σατανικόν).
Κωνσταντίνα Πλεσιώτη
Εκπαιδευτικός
