22.5 C
Trikala
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Το κοινωνικό μας ωράριο

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Η ύπαρξή μας είναι τρισυπόστατη: Είναι το αισθητό (σωματικό) μας Εγώ, σε σχέση με το Σύμπαν, το νοητό (ψυχικό) Εγώ μας σε σχέση με τον εαυτό του και το κοινωνικό Εγώ μας σε σχέση με την κοινωνία, το έλλογο περιβάλλον μας. Αντίστοιχα, ο χρόνος μας αποτελείται από το αισθητό, το νοητό και το κοινωνικό ωράριό μας. Το αισθητό Εγώ μας, περιλαμβάνει ύπνο, διατροφή και λοιπή ικανοποίηση των σωματικών μας αναγκών. Το νοητό ωράριό μας αφιερώνεται στη γνώση, το συναίσθημα και τη βούλησή μας. Είναι χωρίς άμεσους περιορισμούς, που αρχίζουν από τη στιγμή που το “θέλω” μας αρχίζει να μεταφράζεται σε “κάνω”. Αποκλειστικά δικό μας, του καθενός, ωράριο. Το κοινωνικό ωράριο περιλαμβάνει κυρίως τον επαγγελματικό και τον πολιτικό χρόνο μας. Τα τρία ωράρια καταλαμβάνουν καθένα περίπου το 1/3 του χρόνου των ενηλίκων. Το αισθητό και το νοητό ωράριο διαρκούν σε ολόκληρη τη ζωή μας, ενώ το κοινωνικό αφορά κυρίως τους ενήλικες. Τα παιδιά δεν έχουν ούτε επαγγελματικό ούτε πολιτικό ωράριο, ενώ οι γέροντες διατηρούν μόνο το πολιτικό ωράριό τους.
Δεν υπάρχουν δύο αισθητά Εγώ ίδια. Δεν υπάρχει άλλος με τα ίδια δακτυλικά αποτυπώματα ούτε το ίδιο DNA με εμένα, ούτε καν με την ίδια παιδεία και συμπεριφορά όπως εγώ. Επίσης, δεν υπάρχουν δύο ίδια νοητά Εγώ. Δεν υπάρχει άλλος με τις ίδιες σκέψεις, τα ίδια συναισθήματα, την ίδια βούληση όπως Εγώ. Όλα αυτά είναι απροσπέλαστα από κάθε άλλον εκτός από εμένα, και επομένως δεν είναι καν συγκρίσιμα με άλλων, ενώ αλλάζουν σε εμένα τον ίδιο κάθε στιγμή. Αντίθετα το κοινωνικό Εγώ μας εντάσσεται σε ένα κοινωνικό ρόλο. Οι κοινωνικοί ρόλοι δεν είναι απεριόριστοι και καθένας τους αναλαμβάνεται από ένα ή περισσότερα, ως και πολλά εκατομμύρια, άτομα, κοινωνικά Εγώ δηλαδή. Η ανομοιομορφία των αισθητών και των νοητών Εγώ δεν συνιστά ανισότητα. Η καταλληλότητα όμως της αισθητής και νοητής ιδιαιτερότητας καθενός για τον εκάστοτε κοινωνικό ρόλο δημιουργεί ανισότητες. Κάποιος είναι περισσότερο κατάλληλος από άλλους για ένα ρόλο και αρμόζει λιγότερο σε άλλους ρόλους.
Δύο αδρές κατηγορίες των κοινωνικών πολιτικών ρόλων είναι εκείνες των αρχόντων και των αρχομένων. Η εξουσία σημαίνει πως οι άρχοντες που την έχουν, μόνοι αυτοί, έχουν και το νόμιμο δικαίωμα να χρησιμοποιούν βία. Καθώς η κοινωνία αποτελείται από ιεραρχημένους ρόλους, οι διαφορές μεταξύ των αισθητών και νοητών εγώ γίνονται σημαντικές ως προς την ισότητα. Αλλά και το επαγγελματικό σκέλος του κοινωνικού Εγώ ασκεί μια στοιχειώδη εξουσία του επαγγελματία πάνω στον πελάτη του. Ο ιατρός, ο δικηγόρος, ο μηχανικός κλπ προσφέρουν τις δυνητικές λύσεις στους πελάτες τους, αυτοί αποφασίζουν και οι επαγγελματίες υλοποιούν με την τέχνη τους τις αποφάσεις του πελάτη. Ωστόσο, ο τρόπος που παρουσιάζονται οι δυνητικές λύσεις εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τα ιδιαίτερα πιστεύω των επαγγελματιών που κατευθύνουν έτσι τους πελάτες άλλοτε προς τη μια κι άλλοτε προς την άλλη λύση. Ένας Άγγλος δάσκαλός μου μού έλεγε πως αν πιστεύω πως ο άρρωστός μου είναι καλύτερα να χειρουργηθεί παρά να θεραπευθεί με φάρμακα, να του λέω ότι η εγχείρηση είναι 95% ασφαλής. Αν, αντίθετα, νομίζω πως είναι καλύτερα να πάρει φάρμακα, να του τονίζω πως η επέμβαση έχει κίνδυνο 5%! Έτσι και το επαγγελματικό ωράριο διαβαθμίζει τις ιδιομορφίες των ατόμων σε ανισότητες. Οι επαγγελματικές ανισότητες γίνονται τεράστιες, όταν οι αντίστοιχοι ρόλοι συνοδεύονται από διαφορές πλούτου, ο οποίος είναι εύκολα ανταλλάξιμος με κάθε μορφής ύλη και ενέργεια. Βέβαια, δεν είναι ανταλλάξιμος με συναισθήματα. Έρευνα έχει δείξει ότι η πιο ευτυχισμένη μερίδα των Ισραηλινών είναι οι “ορθόδοξοι” Εβραίοι που είναι συνήθως ανεπάγγελτοι και ζουν φτωχικά, με τις κρατικές παροχές μελετώντας τις γραφές (Harari).
Ό,τι ισχύει για την παιδεία καθενός για κάθε κοινωνικό ρόλο, ισχύει για τη μέση παιδεία (κουλτούρα) ποικίλων λαών σε σχέση με την κατεστημένη κοινωνική πολιτική δομή κάθε έθνους-κράτους. Ως το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα οι περισσότεροι (ιδίως οι ναζί με την κυρίαρχη ιδεολογία τους) πίστευαν πως οι συμπεριφορές των ποικίλων φυλών ήταν κληρονομικές. Το αντίθετο πίστευαν οι Γάλλοι και οι Σοβιετικοί, που το καθεστώς τους στηριζόταν σε επαναστάσεις και (ίσως για να δικαιολογήσουν στον εαυτό τους τις εκατόμβες ανθρώπων που θυσιάσθηκαν) πίστευαν πως η παιδεία παίζει κυρίαρχο ρόλο. Οι σύγχρονες επιστημονικές απόψεις ενισχύουν τους δεύτερους. Η παιδεία στηριζόμενη στο συνδυασμό κληρονομικών και επίκτητων παιδευτικών ιδιοτήτων καθορίζει τις συμπεριφορές των λαών., που είναι έτσι επίκτητες. Διαφέρουν από τον ένα λαό στον άλλο, αλλά είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμες από τις αμιγώς κληρονομικές ιδιότητες. Απαιτεί βέβαια 2-3 γενιές τουλάχιστον. Η ευφυΐα και άλλες συναφείς ιδιότητες δεν διαφέρουν σημαντικά μεταξύ λευκών, κίτρινων, μαύρων, ερυθροδέρμων. Διαφέρουν όμως τα έθιμά τους. Ακόμη και όμαιμοι, ομόγλωσσοι, ομόθρησκοι, δεν είναι εύκολα αποδεκτοί οι μεν από τους δε, αν δεν είναι ομόεθοι, με κοινή κουλτούρα. Οι ελάχιστοι Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που ακόμη επιβιώνουν έχουν πικρή πείρα αυτής της εμπειρίας. Τη θυμούνται βέβαια τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Και οι διαφορές σε κουλτούρα δεν ήταν δα και πολύ μεγάλες. Από την άλλη, ετερόαιμοι, ετερόγλωσσοι, ετερόθρησκοι, με κοινή παιδεία είναι καλά ανεκτοί μεταξύ τους, όπως γίνεται π.χ. στην Ελβετία ή στις ΗΠΑ. Η διαφορετική παιδεία είναι που σε κοινωνικό επίπεδο είναι δυνατό να δημιουργεί τις ανισότητες.
Οι αντιπαραθέσεις, μπορούν να οδηγήσουν σε συγκρούσεις. Ένας από τους τρόπους που συμβάλλει στο να αποφευχθούν είναι η υποχρεωτική ένταξη σε ομάδες που στηρίζονται στην κλήρωση, ανεξάρτητα από καταγωγή, πλούτο, μόρφωση κλπ. Αντίθετα, τα κόμματα, αποτελούμενα από άτομα με κοινά συμφέροντα, μοιραία έρχονται σε αντιπαράθεση το ένα με το άλλο. Ο Κλεισθένης το πέτυχε αυτό. Χώρισε τις Αθήνες σε 3 βασικούς δήμους (άστυ, παράλια, μεσογαία) και κάθε δήμο σε 10 τριττύες, δημιουργώντας συνολικά 30 τριττύες. Ύστερα πήρε 1 τριττύν από το άστυ, 1 από την μεσογαία και 1 από τα παράλια και έφτιαξε μια νέα φυλή. Έτσι έκανε και με τις υπόλοιπες τριττύες, φτιάχνοντας 10 νέες φυλές. Ο χωρισμός σε δύο (ή και τρεις;) άξονες ήταν που έφερε τη γαλήνη στην πολιτεία: ανάλογα με τον τόπο κατοικίας ήταν ο ένας και ανεξάρτητα από αυτόν ήταν ο άλλος, που θα μπορούσε να είναι επαγγελματικός (συνδικαλιστικός), πάντως όχι στη βάση της καταγωγής ή του πλούτου. Μόνον έτσι αναβαθμίζεται το κοινωνικό ωράριο των δημοτών και επιτυγχάνεται η πολιτική ωρίμανσή τους.


 

Δείτε όλα τα βίντεο στο WEBTV του trikalaola.grClick στην TV
Συγκεντρωμένα όλα ΕΔΩ