«Εις νόμος απαιτείται εις αυτήν την χώραν, ο οποίος να επιτάσσει την εφαρμογήν όλων των υπολοίπων νόμων» [Εμμανουήλ Ροίδης, 1836-1904, Έλληνας συγγραφέας]
Του Κων/νου Β. Παυλάκου,
π. Σχολικού Συμβούλου Φιλολόγων
Η αφορμή για να γραφεί το παρόν άρθρο μου είναι το δημοσίευμα του συναδέλφου κ. Ηλία Γιαννακόπουλου «Forest Park» στα Τρίκαλα;! (Πρωινός Λόγος, 24-10-23, σελ.11). Πρόκειται προφανώς για την ξενόγλωσση επιγραφή που έχει τοποθετηθεί από το Δήμο Τρικκαίων στην είσοδο του πρώην «Ζωολογικού Κήπου» στον λόφο του Προφήτη Ηλία της πόλεώς μας.
Όταν άλλοι λαοί (Γερμανοί, Κινέζοι, Γάλλοι κτλ.) αναγράφουν σε επιγραφές (σε γέφυρες, αεροδρόμια, οικήματα, τάφους,) Ελληνικά γραμμένες περικοπές από Έλληνες ποιητές και φιλοσόφους εμείς γιατί να διακατεχόμαστε από το σύνδρομο της ξενομανίας και να γράφουμε ξενόγλωσσες επιγραφές;
ΠΗΓΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Το κακό ξεκινάει και από την καταστρατήγηση και μη εφαρμογή των Νόμων. Για το συζητούμενο θέμα υπάρχει και ισχύει ο Νόμος 1491 που ψηφίστηκε το 1984 (Κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου), ο οποίος ορίζει ότι οι επιγραφές γράφονται στα ΕΛΛΗΝΙΚΑ. (Η υπογράμμιση δική μου). Επιτρέπεται επιπρόσθετη αναγραφή της επιγραφής ξενόγλωσσα. [Άρθρο 5, παράγρ. 5]
Και για να γίνουμε πρακτικοί και ωφέλιμοι, όσον αφορά την εν λόγω επιγραφή. Εξοβελιστέα η λέξη «πάρκο», διότι και αυτή είναι ξενική (ιταλική). Μη ξεχνούμε το «ελληνίζειν» του Αριστοτέλη, όπως επισημαίνει ο κ. Γιαννακόπουλος. Υπάρχει ελληνικότατη (και μάλιστα αρχαιοελληνική) λέξη «άλσος» που χρησιμοποιείται (και κατανοείται πλήρως) και σήμερα. Λέμε λ.χ. «Άλσος Παγκρατίου», «Άλσος Χαϊδαρίου», «Μαραθώνιον Άλσος». Έτσι κι εδώ «Άλσος Προφήτη Ηλία», αφού υπάρχει στον λόφο που φέρει το όνομα αυτό, λόγω της ομώνυμης μικρής εκκλησίας. (Αν υπήρχαν κατάλοιπα ναού του Απόλλωνος, θα το ονομάζαμε «Απολλώνιον άλσος».) «ΆΛΣΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ», λοιπόν, και από κάτω ας γραφεί και στα αγγλικά, για να είμαστε και σύμφωνοι με το γράμμα του προαναφερθέντος Νόμου και να διαβάζουν και οι ξένοι τουρίστες.
Μου έλεγε δικός μας [Έλληνας] εργαζόμενος στην Στουτγάρδη της Γερμανίας ότι στην είσοδο του Δικαστικού Μεγάρου της πόλεως αυτής έχουν την προτομή του ΣΩΚΡΑΤΗ (του Έλληνος φιλοσόφου που ήπιε το κώνειο για τη Δικαιοσύνη). Έχετε ιδεί εσείς, φίλοι αναγνώστες, σε Δικαστικό Μέγαρο της χώρας μας προτομή του φιλοσόφου αυτού;
Και κάτι ακόμη για το περιεχόμενο της επιγραφής στη γέφυρα της Φρανκφούρτης, «πλέων επί οίνοπα πόντον επ’ αλλοθρόους ανθρώπους» που είναι από την Οδύσσεια του Ομήρου, ραψωδία α΄, στίχος 183. Μεταφράζει ο κ. Γιαννακόπουλος «πλέοντας μέσα στο μελανό πέλαγος με αλλόγλωσσους ανθρώπους». Θα βοηθηθούμε καλύτερα στην μετάφραση (επομένως και στην κατανόηση) αν λάβουμε υπ’ όψη μας και τον αμέσως προηγούμενο στίχο, δηλ. τον 182. Οπότε έχουμε: «νυν δ’ ώδε ξυν νηί κατήλυθον ηδ’ ετάροισι), / πλέων επί οίνοπα πόντον επ’ αλλοθρόους ανθρώπους». Κατανοούμε, δηλαδή, ότι ο Οδυσσέας ταξίδευε με συντρόφους (ξυν …ετάροισι) και πού πήγαινε; προς αλλόγλωσσους ανθρώπους (κατεύθυνση, λοιπόν, προς αλλόγλωσσους και όχι συνοδεία με αυτούς). Άλλωστε ο Οδυσσέας με συντρόφους (ετάροισι), άρα εξαρχής γνωστούς και ομόγλωσσους ταξίδευε και όχι με ένα τσούρμο ανάκατο από αλλόγλωσσους ανθρώπους, που έπαιρνε μαζί του απ’ όπου κατά τόπους εστάθμευε. Ούτε κανέναν Λαιστρυγόνα, ούτε κανέναν Λωτοφάγο, ούτε κανέναν Κύκλωπα πήρε ποτέ μαζί του στο καράβι. [Ένα «με», λοιπόν, μπορεί ν’ αλλάξει άρδην το νόημα.]
Για να βεβαιωθώ καλύτερα ανέτρεξα και στις εξής μεταφράσεις:
α) Μετάφραση Μαρωνίτη: «Εδώ μ’ ένα καράβι και συντρόφους έφτασα, έτοιμος ν’ ανοιχτώ στο μπλάβο πέλαγος, πηγαίνοντας σ’ αλλόγλωσσους ανθρώπους» (κατεύθυνση, όχι συνοδεία)
β) Μετάφραση Ν. Καζαντζάκη -Ιωα. Κακριδή: «Ταξιδεύω στο πέλαο το κρασάτο για τόπο αλλόγλωσσο (κατεύθυνση, όχι συνοδεία)
γ) Μετάφραση Κώστα Δούκα: «πλέοντας στον οινώδη πόντο προς αλλόγλωσσους ανθρώπους» (κατεύθυνση, όχι συνοδεία)
δ) Μετάφραση Θεοδώρου Μαυροπούλου: «ταξιδεύω στην κρασόμορφη θάλασσα για ξενόγλωσσους τόπους» (κατεύθυνση, προορισμός, όχι συνοδεία)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το εν λόγω άρθρο του συναδέλφου κ. Ηλία Γιαννακόπουλου, τον οποίον θεωρώ άξιον αθλητή του πνεύματος, πρέπει να ταράξει πολλά «λιμνάζοντα ύδατα» (πνευματικά). Θα βρεθούν όμματα και ώτα που θα το ιδούν και θα το ακούσουν;
Όσον αφορά την παρατήρηση με το «με» ξεκινάει με την πρόθεση να προσεγγίζουμε την αλήθεια, όχι ν’ αντιδικήσουμε.
