Η σύγχρονη κοινωνία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η κοινωνία των εξαρτημένων ατόμων. Δημιουργούμε εξάρτηση για να αποφύγουμε κάποια άλλη εξάρτηση ή να νεκρώσουμε την άσχημη ψυχολογική μας διάθεση. Η εξάρτηση μας μεταφέρει σε άλλους κόσμους ή έχουμε την ψευδαίσθηση ότι το κάνει. Η αποφυγή ενός στοιχείου προβλήματος της πραγματικότητας μας κάνει πολλές φορές να απαρνιόμαστε όλη την αλήθεια και να αποστασιοποιούμαστε από αυτή.
Αν κοιτάξετε γύρω μας ο καθένας έχει δημιουργήσει τη δική του εξάρτηση, μια παραίσθηση της πραγματικότητας, μια διέξοδο στη ρουτίνα και τα προβλήματα της καθημερινότητας. Εξάρτηση από αλκοόλ, ουσίες, τζόγο, κινητό τηλέφωνο, ίντερνετ, άπληστη κατανάλωση για την ικανοποίηση επίπλαστων αναγκών συμπληρώνουν το παζλ της εξάρτησης.
Η εξάρτηση από το τζόγο αποτελεί μια κρυφή εξάρτηση, διότι δεν είναι ορατές και άμεσες οι συνέπειες και διότι εκεί εμπλέκονται τεράστια συμφέροντα( όπως και σε κάθε μορφή εξάρτησης άλλωστε). Στοίχημα, καζίνο, πόκερ μέσω ίντερνετ μαρτυρούν πόσο εύκολο και προσιτό είναι στον καθένα να εθιστεί στο τζόγο μέσα από το ίδιο του το σπίτι. Σύμφωνα με στατιστικές έρευνες το 31% των Ελλήνων κάνουν on – line συναλλαγές. Στο εξωτερικό υπάρχει η ομάδα των Ανώνυμων Παικτών κάτι το παραμφερές με την ομάδα των Ανώνυμων Αλκοολικών που σκοπό έχει την ομαδική ψυχοθεραπεία των ατόμων με βάση τη δύναμη της ομάδας. Είναι πιο εύκολο να απεξαρτηθείς όταν μοιράζεσαι το πρόβλημά σου με άλλους και μάλιστα ομοιοπαθείς.
Είναι περιττή πιστεύω η ανάλυση καθεμιάς από τις παραπάνω μορφές εξάρτησης γιατί όλοι τις γνωρίζουμε. Εκείνο που δε γνωρίζουμε ίσως ή καλύτερα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει είναι πόσο γρήγορος και εύκολος είναι ο εθισμός του ατόμου σε καθεμία από αυτές και αυτό γιατί ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι ιλλιγγειώδεις ρυθμοί της καθημερινότητας , το άγχος να τα προλάβουμε όλα ενέχει τον κίνδυνο να μισήσει το άτομο την καθημερινότητα του. Εφόσον λοιπόν δεν του είναι αρεστή και δεν μπορεί να την αλλάξει το μόνο που του απομένει είναι να βρίσκει διεξόδους χαλάρωσης στο τούνελ της σκληρής πραγματικότητας. Θα πρέπει λοιπόν να κάνει ο,τιδήποτε για να ξεφύγει και να απασχολήσει τη σκέψη, το μυαλό, το συναίσθημα με κάτι ανάλαφρο, κάτι το οποίο θα τον γεμίζει ευφορία, ικανοποίηση, ευχαρίστηση. Εδώ ακριβώς έρχεται να παίξουν το ρόλο τους τα κατάλοιπα σύμφωνα με τον Παρέτο ή αλλιώς πιο απλά τα απωθημένα του ατόμου που ενεργοποιούνται από το ασυνείδητο, το εξωλογικό, το ενστικτώδες. Για παράδειγμα ένα άτομο που θέλει να αυτοκαταστραφεί γιατί στο παρελθόν ένιωσε πόνο που προφανώς δε μπορούσε να αντέξει, αλλά παρα ταύτα άντεξε γιατί τον εξοβέλισε στα βάθη της καρδιάς του τώρα αυτός ο πόνος θα βγεί στην επιφάνεια. Το άτομο θα θελήσει να καταστρέψει τον πόνο με τη χρήση αλκοόλ π.χ. στην ουσία όμως καταστρέφει τον ίδιο του τον εαυτό που δεν άντεξε αυτόν τον πόνο. Άλλο παράδειγμα αποτελούν τα άτομα που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ,ίσως γιατί στο παρελθόν ένιωσαν μια απόρριψη ή συνέβη κάποιο γεγονός που τους μείωσε την προσωπικότητα. Αυτά λοιπόν τα άτομα θα ασχοληθούν με την άπληστη κατανάλωση και την περιποίηση του εαυτού τους πέραν του δέοντος για να προβάλλουν την προσωπικότητα ή θα ασχοληθούν με το τζόγο, με κίνητρο να κερδίσουν χρήματα εφόσον το χρήμα στην εποχή και όχι μόνο( διαχρονικά θα έλεγα) αποτελεί ένδειξη κύρους και δύναμης. Τα μη κοινωνικά άτομα θα χρησιμοποιήσουν αλόγιστα και υπερβολικά το κινητό τηλέφωνο και το ίντερνετ για να καλύψουν τη μη κοινωνικότητα τους. Πίσω από μια οθόνη συνδιαλέγεσαι πιο άνετα από ότι face to face. Tίποτα λοιπόν δεν είναι τυχαίο. Όλα είναι αλληλένδετα και έχουν μια λογική εξήγηση. Τα κατάλοιπα – απωθημένα των ατόμων εκλογικεύονται με τις πράξει τους. ‘Ολες του τύπου οι εξαρτήσεις μπορούμε να ισχυριστούμε ότι οφείλονται στα κατάλοιπα που ο καθένας μας κουβαλάει από την βρεφική του ηλικία. Όταν κατά τη διάρκεια της ζωής μας δεν μπορέσουμε να εκτονώσουμε τα απωθημένα μας σε δημιουργικές εκφράσεις τότε αυτά θα μετατραπούν σε κάποια μορφή εξάρτησης, η οποία πολλές φορές ενέχει ένα βαθμό επικινδυνότητας τόσο για εμάς τους ίδιους όσο και για το κοινωνικό σύνολο.
ΧΑΡΜΠΕΑ ΙΩΑΝΝΑ Κοινωνιολόγος- Εγκληματολόγος.
