«Ο τουρισμός είναι σαν τη φωτιά, μπορείς να τη χρησιμοποιήσεις
για μαγείρεμα, αλλά μπορεί και να σου κάψει το σπίτι»
www.env-edu.gr/ViewDocument.aspx?ID=262
Από τις 18 μέχρι τις 20 Μαρτίου 2016, ολοκληρώθηκε το τριήμερο σεμινάριο εκπαιδευτικών του Εθνικού Δικτύου Π.Ε. «Τουρισμός και Περιβάλλον: Στους δρόμους του νερού» που οργάνωσε άρτια και με πολύ μεράκι το ΚΠΕ Αρχανών – Ρούβα – Γουβών, ένα σεμινάριο με παρουσιάσεις, βιωματικά εργαστήρια, περιηγήσεις στο φράγμα του Αποσελέμη και στο Μινωικό Ανάκτορο των Μαλίων και πολλά άλλα, το οποίο μας παρείχε γνώσεις που αποκτήσαμε βιωματικά.
Οι στόχοι του σεμιναρίου
α) η ανάδειξη του θέματος του νερού σε σχέση με τον αειφόρο τουρισμό στη χώρα μας
β) η σύνδεση του φυσικού περιβάλλοντος κάθε περιοχής με την εκπαίδευση για τη σωστή διαχείριση του νερού σε σχέση με τις τουριστικές δραστηριότητες
γ) η προώθηση των δραστηριοτήτων του Εθνικού Δικτύου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Τουρισμός και περιβάλλον» και
δ) η ανάδειξη καλών πρακτικών και η ανταλλαγή προτάσεων και ιδεών των μελών του Δικτύου.
Στο τριήμερο σεμινάριο παρουσιάστηκαν εισηγήσεις σχετικά με τον τουρισμό, ο οποίος μέσα από τις δραστηριότητές του επιδρά σημαντικά στο φυσικό περιβάλλον το οποίο υποβαθμίζεται και τότε πλήττει τον τουρισμό. Τούτο συμβαίνει όταν η τουριστική ανάπτυξη δεν είναι αειφόρος, ξεπερνάει τα όρια αντοχής ενός τόπου και έτσι το φυσικό περιβάλλον υποβαθμίζεται.
Υπάρχουν όμως παραδείγματα που η τουριστική ανάπτυξη ωφέλησε το φυσικό περιβάλλον, το προστάτευσε για λόγους ελκυστικότητας του τουριστικού προϊόντος. Τούτο συμβαίνει με τις προστατευόμενες περιοχές που γίνονται ελκυστικότερες ως τουριστικοί προορισμοί και δεν υποβαθμίζονται, ούτε χάνουν την αυθεντικότητά τους.
Ποιες είναι οι συνέπειες του τουρισμού στο περιβάλλον;
- Αλλαγή κλίματος / αύξηση της θερμοκρασίας/φαινόμενο του θερμοκηπίου: μετακινήσεις, χρήσεις υλικών για τις κατασκευές, μηχανήματα θέρμανσης /κλιματισμού, μεταφορές προμηθειών κ.ά.
- Υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος : ρύπανση θαλασσών, ρύπανση εδάφους, αλλοίωση τοπίων λόγω υποδομών, ποιότητα απόβλητων, ηχορύπανση, ρύπανση υδάτων, διάβρωση ακτών.
- Αλλοίωση του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος (μνημεία, παραδοσιακοί οικισμοί): αρχιτεκτονικές αλλοιώσεις, άναρχη δόμηση, εξαφάνιση των παραδοσιακών οικισμών, αισθητική ρύπανση, εξάντληση της αντοχής των δικτύων (δρόμοι, δίκτυα νερού, ηλεκτρισμού, υπηρεσίες) κ.ά.
- Αλλοίωση του κοινωνικού περιβάλλοντος: οικονομική εξάρτηση από τον τουρισμό, αλλαγή προτύπων (καταναλωτικών, κοινωνικών, επαγγελματικών), υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, εγκατάλειψη περιοχών λόγω υποβάθμισης των τουριστικών πόρων, υπέρμετρη οικονομική εκμετάλλευση των τουριστικών πόρων των αναπτυσσόμενων περιοχών.
Παρατηρούμε λοιπόν ότι το έδαφος δέχεται μεγάλες πιέσεις από τον τουριστικό τομέα, το νερό αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πόρους για την άνθηση του τουριστικού προϊόντος και η ατμόσφαιρα μπορεί να επιβαρυνθεί από τις τουριστικές δραστηριότητες. Ο τουρισμός αλλοιώνει ή καταστρέφει πλήρως τα οικοσυστήματα μιας περιοχής. Τέλος οι εκδρομές και οι περίπατοι στη φύση προκαλούν θόρυβο και όχληση στα ζώα, στα πουλιά και στα φυτά όταν γίνονται σε μεγάλες ομάδες.
Στο σεμινάριο συμμετείχαν 80 εκπαιδευτικοί – μέλη του δικτύου «Τουρισμός και Περιβάλλον» από όλα τα μέρη της Ελλάδας και συμμετείχαν ενεργά με δραστηριότητες – βιωματικά εργαστήρια και εισηγήσεις τα ΚΠΕ Κρήτης (η κ. Σφακιανάκη, υπεύθυνη του ΚΠΕ Αρχανών – Ρούβα – Γουβών, η κ. Κεφαλογιάννη, υπεύθυνη του ΚΠΕ Ανωγείων, η κ. Παπαδογιαννάκη αναπληρώτρια υπεύθυνη του ΚΠΕ Βάμου, ο Χάρης Βουμβουλάκης αναπληρωτής υπεύθυνος και η Σοφία Τσαντιράκη μέλος της Π.Ο. του ΚΠΕ Ιεράπετρας – Νεάπολης). Συμμετείχαν επίσης υπεύθυνοι των ΚΠΕ (ο κ. Μαρδίρης του ΚΠΕ Καστοριάς, ο κ. Καραμπίνας του ΚΠΕ Κόνιτσας, ο κ. Σπυράκης του ΚΠΕ Ομηρούπολης Χίου), ο κ. Κωνσταντίνος Κώστας, αναπληρωτής υπεύθυνος του ΚΠΕ Πεταλούδων Ρόδου και τα μέλη της Παιδαγωγικής ομάδας του ΚΠΕ Κιλκίς.
Ουσιαστική ενημέρωση έγινε από τον Μιχάλη Δρετάκη, Βιολόγο Ορνιθολόγο του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης για την εξέλιξη του υγροτοπικού οικοσυστήματος στην τεχνητή λίμνη του φράγματος Αποσελέμη, όπου έγινε παρατήρηση πουλιών.
Ο Καλούστ Παραγκαμιάν, Βιολόγος, Διευθυντής Ινστιτούτου Σπηλαιολογικών Ερευνών Ελλάδας μας μίλησε για την βιοποικιλότητα του νερού…. στην περιοχή του φράγματος. Ακολούθησε περιήγηση στο φράγμα του Αποσελέμη, στο χωριό Σφεντύλι και ενημέρωση από ειδικούς επιστήμονες του Οργανισμού Ανάπτυξης της Κρήτης. Παρακολουθήσαμε στη συνέχεια μια προβολή στις εγκαταστάσεις Διυλιστηρίου νερού και δοκιμάσαμε το νερό που είναι άριστο και καλύπτει το 80% από τις ανάγκες του Ηρακλείου. Ο Αρχαιολόγος Αντώνης Βασιλάκης μας ξενάγησε στον αρχαιολογικό χώρο του Μινωικού ανακτόρου Μαλίων
Ουσιαστικά ήταν α) το βιωματικό σεμινάριο ενσυναίσθησης που οργάνωσε η Ειρήνη Γαβριλάκη, Αρχαιολόγος, Προϊσταμένη Τμήματος Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μουσείων, Αρχαιογνωστικής Έρευνας και Μνημείων – Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, « Θάλασσες και ποτάμια που χωρίζουν και ενώνουν: μια άσκηση ενσυναίσθησης με αφορμή το βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη: «Ο βίος του Ισαμαήλ Φερίκ Πασά»
και β) το θεατρικό βιωματικό εργαστήριο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης που οργάνωσε ο Σταύρος Σπυράκης, υπεύθυνος του ΚΠΕ Ομηρούπολης Χίου «Περί υδάτων….»
Συμπερασματικά σε ένα τριήμερο περιήγησης, περιπλάνησης, και επαφής με την Κρήτη, τους Κρήτες, τους τουριστικούς πράκτορες και τους ειδικούς και επαγγελματίες του τουρισμού μας έδωσαν την ευκαιρία να γνωρίσουμε έναν άγνωστο για τους περισσότερους τόπο αλλά πανέμορφο με απαράμιλλη φυσική ομορφιά, πλούτο και ποικιλία ζωής, γεμάτο με ιστορικά μνημεία (Μάλια-Κνωσσός) που εισηγούνται την από χιλιετίες παρουσία του ανθρώπου στην Κρήτη, να γνωρίσουμε καλοσυνάτους και φιλόξενους ανθρώπους, να γευτούμε παραδοσιακά τοπικά προϊόντα, μια φιλοξενία που χαρακτηρίζεται από την ευγένεια της Παιδαγωγικής Ομάδας που συνέβαλε τα μέγιστα για την επιτυχία του τριημέρου αυτού σεμιναρίου.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την υπεύθυνη του ΚΠΕ Μαρία Σφακιανάκη, Γεωπόνο, Υπεύθυνη του ΚΠΕ Αρχανών – Ρούβα – Γουβών, μια δυναμική παρουσία κατά τη διάρκεια του τριημέρου και τα μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας: Στέργιο, Έλενα, Θένα, Ειρήνη και Άννα για την οργάνωση αυτού του σεμιναρίου και την περιβαλλοντική εμπειρία που αποκομίσαμε για το βιολογικό καθαρισμό, την αειφόρο διαχείριση του νερού, την ανάδειξη και τη σημασία του νερού για τον άνθρωπο, το περιβάλλον και τον τουρισμό.
της Μαριάννας Αποστόλου, ΠΕ05
