Ιωάννης ο Δαμασκηνός ( ο προστάτης των ιεροψαλτών ) – Εορτάζει στις 4 Δεκεμβρίου εκάστου έτους.
Γεννήθηκε στην Δαμασκό της Συρίας το έτος 676 μ. Χ. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια.
Πατέρας του ήταν ο Σέργιος, θησαυροφύλακας της αυλής του Χαλίφη.
Δάσκαλος του ήταν ο αιχμάλωτος, Ιταλός μοναχός Κοσμάς ο Ξένος ή Ικέτης ο οποίος ήταν ευσεβέστατος και ενάρετος, ασύγκριτος στην Παιδεία και σοφός.
Νέος ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός κατατάγει σαν μοναχός στο μοναστήρι του αγίου Σάββα, όπου και χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ιωάννη.
Από τότε έμεινε οριστικώς στο μοναστήρι αυτό συγγράφοντας και μελετώντας.
Από εκεί πολέμησε με δριμύτητα τους εικονομάχους μεταξύ των οποίων ήταν και αυτοκράτορες όπως ο Λέων ο Γ΄ ο Ίσαυρος και ο Κωνσταντίνος ο Κωπρώνυμος.
Έγραφε επιστολές και έδινε συστάσεις και συμβουλές στους Κωνσταντινοπολίτες, προασπίζοντας με αυτό τον τρόπο την προσκύνηση των εικόνων.
Ένας από τους αυτοκράτορες ο Λέων ο Γ΄, για να τον εξοντώσει, διάταξε να γραφεί μυστικά μια πλαστή επιστολή στην οποία να φαίνεται ότι ο Ιωάννης διαπραγματευόταν την παράδοση τη ς Δαμάσκου στους Βυζαντινούς με τον όρο να σταματήσει η εικονομαχία.
Οι Σαρακηνοί εξαγριώθηκαν με τον Δαμασκηνό και διέταξαν με απόφαση του Χαλίφη να του κόψουν το δεξιό χέρι. Παραδόξως όμως το κομμένο χέρι του συγκολλήθηκε, και σαν ανάμνηση του Θαύματος ο Δαμασκηνός έγραψε τον περίφημο ειρμό «Σου η τροπαιούχος δεξιά θεοπρεπώς εν ισχύει δεδόξαστε».
Οι ανένδοτοι του αγώνες δεν έμειναν άκαρποι, έφεραν τους ποθούμενους καρπούς και η Εκκλησία τον βράβευσε τιμιτικώς.
Ο Δαμασκηνός ήταν μεγάλη φυσιογνωμία, υπήρξε ποιητής, μουσικός, θεολόγος και φιλόσοφος.
Για την ρητορικότητα του χαρακτηρίστηκε ως «χρυσορροάς» της Ορθοδοξίας και για την μουσικότητα του ως «Ορφέας» της Εκκλησίας.
Τα συγγράμματα του διακρίνονται σε 5 κατηγορίες: σε καθαρά φιλοσοφικά, σε θεολογικά, σε ποιητικά, σε ερμηνευτικά και σε μουσικά.
Τα παρακάτω αναφέρονται στην μουσική:
1.Θεωρητικά. Έγραψε την «Γραμματική της Μουσικής» στην οποία πραγματεύεται τους 8 ήχους της Βυζαντινής Μουσικής και την αντιστοιχία τους με την αρχαία Ελληνική Μουσική.
2.Μουσικά και Ποιητικά. Το σπουδαιότερο του είναι η «Οκτώηχος». Ονομάζεται και «Παρακλητική», που περιέχει τα τροπάρια του Εσπερινού και του Όρθρου όλων των ημερών της εβδομάδος και στους 8 ήχους.
Έγραψε και πολλούς Κανόνες μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει ο της Αναστάσεως «Αναστάσεως ημέρα λαμπρυνθώμεν, λαοί, Πάσχα Κυρίου Πάσχα».
Ακόμα έγραψε Κανόνες που αναφέρονται στην γιορτή της Υπαπαντής, του Σταυρού, της Αναλήψεως, της Γεννήσεως της Θεοτόκου, τους ιαμβικούς των Χριστουγέννων και της Πεντηκοστής, Επίσης το «Το Προσταχθέν μυστικώς», το «Τη Υπερμάχω» δίχορον, «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται», «Ότε οι ένδοξοι μαθηταί» κ.α.
Ακόμη Ο Δαμασκηνός συστηματοποίησε την παρασημαντική, η οποία προϋπήρχε στους προ αυτού χρόνους και επειδή ήταν δύσκολη οι ψαλτές της εποχής απέφευγαν να την σπουδάσουν .
Πηγή Δημοσίευσης :
«ΘΕΜΑΤΑ ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑΣ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΤΥΠΙΚΟΥ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ» του Πρωτοπρεσβυτέρου Αθανασίου Π. Τύμπα – Τρίκαλα 2012.
Γεώργιος Γ. Ούτρας
Μαθηματικός ΠΕ03 –Σπουδαστής Εκκλησιαστικής Βυζαντινής Μουσικής.
