Δημ. Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.woedpress.com
Μέσα στο κάθε τι ενυπάρχει λανθάνον και το αντίθετό του. Σε κάθε θέση ενυπάρχει αντίθεση. Προτάθηκε πρώτα από τον Αριστοτέλη και καθιερώθηκε από τους Hegel και Marx. Οι άνθρωποι έχομε μοναδικά τη δυνατότητα να σχηματίζουμε εξαρτημένα αντανακλαστικά όχι μόνο στη βάση των φυσικών, όπως τα λοιπά θερμόαιμα ζώα, αλλά και δευτεροβάθμια, στη βάση προσχηματισμένων πρωτοβάθμιων εξαρτημένων. Χάρη σ΄ αυτά, έχομε όχι μόνο γνώση, αλλά και συνείδηση, όχι μόνο βούληση, αλλά και υποσυνείδητες απωθημένες τάσεις, όπως έδειξε ο S.Freud. Χάρη σ΄ αυτά μπορούμε να γνωρίζουμε, πως δεν γνωρίζομε παρά μόνον ότι δεν γνωρίζομε (ἕν οἶδα, ὅτι οὐδέν οἶδα), να επιθυμούμε κάτι που δεν θέλομε, να χαιρόμαστε για κάτι για το οποίο θλιβόμαστε, όπως οι μάντεις χαίρονταν όταν έβγαιναν αληθινές οι προβλέψεις τους, ακόμη και όταν αυτές ήταν ένας όλεθρος. Τίποτε το απόλυτο δεν υπάρχει, εκτός από το απόλυτο μηδέν, που δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί.
Βιώνομε μια πρωτόγνωρη για την εποχή μας πανδημία. Καλά, είναι δυνατό να δει κανείς κάτι αγαθό στα πλαίσια τέτοιου κακού; Δεν είναι απόλυτο κακό μια πανδημία;
Πολλοί θεωρούν, συχνά ανομολόγητα, ότι το μεγάλο Ένα κακό στην ανθρωπότητα είναι ο υπερπληθυσμός. Ο φόβος του υπερπληθυσμού, που θα έφθανε στο σημείο να μην μπορεί να συντηρηθεί από τα παραγόμενα αγαθά και θα οδηγούσε σε αφανισμό την ανθρωπότητα υπάρχει από την αρχαιότητα. Τεκμηριώθηκε επιστημονικά με διατύπωση φυσικών νόμων από τον T.R.Malthus το 1798. Ο πληθυσμός αυξάνεται γεωμετρικά όταν υπάρχει αφθονία, ενώ η παραγωγή αγαθών αριθμητικά. Επομένως κάποια στιγμή τα αγαθά δεν θα επαρκούν για να συντηρήσουν το πλήθος, οπότε θα επιζήσουν μόνον οι ισχυρότεροι. Η εξέλιξη ως σήμερα τον διέψευσε. Ποτέ άλλοτε ο πλανήτης μας δεν κατοικούνταν από τόσο πληθυσμό, και ποτέ άλλοτε δεν υπήρχε τέτοια αφθονία αγαθών πάνω στη γη. Η μάνα μας, η Γαία, παράγει ανάλογα με το πλήθος των ανθρώπων που την κατοικούν. Κι όμως, ο κίνδυνος του υπερπληθυσμού υπάρχει, αλλά με άλλη μορφή. Ένας άνθρωπος πεθαίνει αν δεν εισάγει χρήσιμες τροφές, όπως σε μια σιτοδεία, αλλά και όταν δεν μπορεί να αποβάλλει τα απόβλητα, όπως σε έναν ειλεό. Και ο υπερπληθυσμός σήμερα κινδυνεύει όχι από έλλειψη των αναγκαίων, αλλά από υπερπλήρωση του περιβάλλοντος με τα απόβλητα που δεν προλαβαίνουν να ανακυκλωθούν. Ο πλανήτης δηλητηριάζεται από τα απορρίμματά μας, πλαστικά, διοξείδιο του άνθρακα και πολλά άλλα. Υπολογίζεται με αρκετή βεβαιότητα ότι σε 2-3 γενιές η δηλητηρίαση του περιβάλλοντος θα έχει γίνει τόσο ισχυρή και αναπαραγόμενη, που δεν θα είναι αναστρέψιμη. Έτσι κι αλλιώς ο υπερπληθυσμός αποτελεί ένα σοβαρό κίνδυνο. Πώς αντιμετωπίζεται;
Καθώς οι ηθικές αξίες μας μάς απαγορεύουν να σκοτώνουμε ανθρώπους, εκτός από την περίπτωση της άμυνας, μένει να περιορίσουμε τις γεννήσεις. Από την αρχαιότητα αυτός ο τρόπος χρησιμοποιήθηκε με ποικίλα μέσα. Δεν υπήρχαν τότε τα γνωστά μας σήμερα αντισυλληπτικά, οπότε κρατούσαν τους νέους σε στρατόπεδα, για να τους κάνουν πολεμιστές και συγχρόνως να στραφούν στην ομοφυλοφιλία, που τους ικανοποιούσε την ανάγκη για γενετήσια ηδονή, χωρίς να παράγει απογόνους. Ο υποχρεωτικός περιορισμός των γεννήσεων, με ποινές, εφαρμόσθηκε με σύγχρονους τρόπους στην Κίνα, που πραγματικά μείωσε έτσι την αναπαραγωγή των ανθρώπων. Πέρα από τις όποιες ηθικές αντιρρήσεις που μπορούν να υπάρχουν, αυτό σήμανε αλλαγή της δημογραφίας με κυριάρχηση στην κοινωνία των γερόντων που είναι ανίκανοι να εργασθούν και να συνεισφέρουν στην κοινωνία όσο οι νέοι, ενώ έχουν αυξημένες ανάγκες. Η κοινωνία γερνάει και εξασθενεί.
Άλλος τρόπος που μειώνει τον πληθυσμό είναι οι πόλεμοι. Σ΄ αυτούς προσπαθούμε να σκοτώνουμε τους ανεπιθύμητους για να επιβιώσουμε εμείς. Ηθικά στηρίζεται στο ότι και οι δυο αντίπαλες ομάδες βρίσκονται σε άμυνα. Σκοτώνει καθένας επειδή ο απέναντι τον απειλεί και η απειλή είναι παρούσα και, για τον καθένα, άδικη. Αν δεν σκοτώσεις στον πόλεμο τον αντίπαλο, ο φόνος δεν αποσοβείται, απλώς αλλάζει το θύμα. Η έναρξη του πολέμου όμως δεν έχει ηθική δικαιολογία. Στους δύο παγκόσμιους πολέμους σκοτώθηκαν άμεσα ή έμμεσα τεράστιος αριθμός ατόμων, ενώ έφερε πολλών ειδών συμφορές σε όσους επέζησαν. Οι πόλεμοι όμως έχουν το μειονέκτημα ότι εξοντώνουν κατεξοχήν τους νέους ανθρώπους. Το μειονέκτημα του περιορισμού των γεννήσεων υπάρχει κι εδώ και μάλιστα με πιο άγριο τρόπο. Εξάλλου, με τα σημερινά μέσα, ένας παγκόσμιος πόλεμος θα χρησιμοποιήσει, σχεδόν αναπόφευκτα, πυρηνικά όπλα κι αυτό θα σημάνει ενδεχομένως αφανισμό όλης της ανθρωπότητας, αν όχι και κάθε ζωής πάνω στον πλανήτη.
Ο τρίτος τρόπος είναι οι επιδημίες, όπως η τρέχουσα. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η μεταλλαγή που γέννησε τον ιό σχετίζεται με τη δηλητηρίαση της γης. Οπωσδήποτε όμως ο συνωστισμός των ανθρώπων συμβάλλει στην εξάπλωση των πανδημιών. Έχουν τουλάχιστον δύο “καλά”. Πρώτον εξοντώνουν κατά προτίμηση τους ηλικιωμένους και χρόνια πάσχοντες, που είναι αντιπαραγωγικοί και η συντήρησή τους κοστίζει πολύ κοινωνικά. Και δεύτερο, δεν έχομε ευθύνη. Είναι ο πιο φυσικός τρόπος για τη μείωση του υπερπληθυσμού. Υπάρχει όμως και ένα τρίτο “καλό”. “Μαζικά κινήματα μπορούν να γεννηθούν και να αναπτυχθούν χωρίς την πίστη σ΄ ένα θεό, ποτέ όμως χωρίς την πίστη σ΄ ένα θανάσιμα μισούμενο διάβολο” (Δ.Σουλιώτης). Σε μια πανδημία σαν την παρούσα, ο “διάβολος” δεν είναι κάποια άλλη ανθρώπινη ομάδα, αλλά κάποιος μισούμενος από ολόκληρη την ανθρωπότητα. Εξοντώνονται κοινωνικά άχρηστα και δαπανηρά άτομα με φυσικά, όχι φασιστικά, κριτήρια. Για πρώτη φορά, όλα τα έθνη υπακούν εκούσια στην ίδια αρχή, στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Για πρώτη φορά μπορούμε να διανοηθούμε ότι όλα τα έθνη θα κατανοήσουν ότι υπάρχουν τομείς στους οποίους όλοι μπορούμε να εμπιστευθούμε μια Παγκόσμια Αρχή, ως την ολιγότερο επιβλαβή για το σύνολο. Ο ΟΗΕ δεν το πέτυχε, αλλά αυτή η εξειδικευμένη υπηρεσία του τα κατάφερε. Είχε ως τώρα σημαντικές επιτυχίες, αν και δεν προβλήθηκαν όσο έπρεπε. Περιλαμβάνουν την εξάλειψη της ευλογιάς, την αντιμετώπιση των μεταδοτικών ασθενειών κυρίως του AIDS (HIV), του ιού της Έμπολα, της ελονοσίας και της φυματίωσης, τον περιορισμό των επιπτώσεων των μη μεταδοτικών ασθενειών, τη σεξουαλική υγεία και την αναπαραγωγή, την ανάπτυξη και τη γήρανση, την υγιεινή διατροφή και την ασφάλεια των τροφίμων. Αξιόλογο είναι ότι ο επικεφαλής του Π.Ο.Υ. μπορεί να προέρχεται από οποιοδήποτε έθνος, καταρρίπτοντας την προκατάληψη υπέρ της λευκής φυλής. Αυτή τη στιγμή είναι ο Αιθίοπας Tedros Adhanom Ghebreyesus, πρώην υπουργός Υγείας στην πατρίδα του και γνωστός για πρωτοπόρες μεθόδους στην αντιμετώπιση της ελονοσίας.
