«Οι εκστασιασμένοι ρεπόρτερ περιγράφουν τις Καρυάτιδες της Αμφίπολης ως υψηλής τεχνικής και μοναδικής αισθητικής ευρήματα. Εμένα πάλι μου φαίνονται χοντροκομμένα αγάλματα νεοπλουτίστικης αντίληψης που έχουν τόση σχέση με την αισθητική της κλασικής εποχής όσο και οι βάρκες στα κορνιζάδικα με τον Βολανάκη. Σαν κάποιος να ήθελε σώνει και καλά να μιμηθεί κάτι που θαύμαζε αλλά δεν διέθετε ανάλογο γούστο ούτε και ανάλογους γλύπτες».
Μετά την ως άνω βαρυσήμαντη παρέμβαση του γνωστού επιχειρηματία και πολιτικού κ. Θάνου Τζήμερου -ομολογώ όχι χωρίς βαθιά σκέψη και έντονο προβληματισμό-, κατέληξα στο ασφαλές συμπέρασμα ότι αυτός που σμίλεψε τις άρτι ανακαλυφθείσες Καρυάτιδες της Αμφίπολης φαίνεται ότι είχε, ως καλλιτεχνική οντότητα, ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που έμελλε να τον οδηγήσει σε ένα κακό αποτέλεσμα–καλλιτεχνικό έργο. Δηλαδή, εκτός από την κακή αισθητική του, δυστυχώς δεν διέθετε ούτε τη στοιχειώδη ικανότητα να προβλέψει ή, αν προτιμάτε, να διαβλέψει (μόνο έτσι άλλωστε μπορεί ένας καλλιτέχνης να φανεί αντάξιος της ιστορικής του αποστολής) ότι κάποτε μπορεί να διασταυρωθούν με κάποιο έμπειρο και με υψηλό γούστο μάτι όπως είναι αυτό του κ. Τζήμερου.
Μιλάμε για το μάτι ενός ανθρώπου που συμβαίνει να συνδυάζει αρμονικά την επιτυχημένη επιχειρηματική δραστηριότητα με τη νέου τύπου πολιτική (είναι, βέβαια, χωρίς σημασία το γεγονός ότι προσωπικά τουλάχιστον αγνοώ ποιού πολιτικού σχήματος ηγείται πια), πράγμα όχι και τόσο συνηθισμένο στους καιρούς μας. Συγχρόνως δε, είναι σε θέση να αποφαίνεται, μετά λόγου γνώσεως και βαθυτάτου αισθήματος ευθύνης, επί παντός επιστητού και ανεπίστηστου και επομένως να απορρίπτει, όπως, ας πούμε, μια προγραμματική θέση του κ. Τσίπρα, κάθε τι που σχετίζεται αισθητικά, όπως στην προκειμένη περίπτωση, με τον νεοπλουτισμό και το κιτς.
Αν, λοιπόν, ο φιλόδοξος γλύπτης της Αμφίπολης μπορούσε (θα έπρεπε, επιμένω) να σκεφτεί και να διακρίνει ένα τέτοιο, ενδεχόμενο, που τοποθετείται στο απώτερο μέλλον πλην κάθε άλλο παρά απίθανο είναι, είμαι βέβαιος ότι άλλη θα ήταν η εξέλιξη και η έκβαση του (καλλιτεχνικού) εγχειρήματος, περαιτέρω δε, και της ίδιας της ιστορίας της Αμφίπολης (και όχι μόνο). Διότι, σ’ αυτή την περίπτωση, ίσως να είχε βασανίσει πολύ περισσότερο το έργο του, οπότε θα είχε τη βάσιμη ελπίδα ότι μπορεί να φτάσει σε ένα πολύ διαφορετικό και κυρίως αποδεκτό από τους επιγόνους ανώτερο αποτέλεσμα.
Έτσι, σήμερα, εμείς θα είχαμε αποκομίσει πολλαπλό πνευματικό και πολιτισμικό κέρδος: Από τη μια θα είχαμε την ευκαιρία να θαυμάζουμε ευρήματα υψηλής τεχνικής και μοναδικής αισθητικής, όπως πολύ χαρακτηριστικά και εύστοχα σημειώνει ο κ. Τζήμερος, που να πιστοποιούν με τον πιο έγκυρο και πειστικό τρόπο έναν ένδοξο και λαμπρό πολιτισμό που δικαιολογημένα όλοι (φίλοι και εχθροί, κυρίως αυτοί) θα τον ζήλευαν. Από την άλλη δε, να μπορούν οι ειδήμονες (όχι τόσο λόγω της άρτιας θεωρητικής τους κατάρτισης, όσο υπό την καθοδήγηση του ιδιαίτερα καλλιεργημένου και γι’ αυτό ανεπτυγμένου στο έπακρον αισθητικού τους κριτηρίου) να τα αξιολογούν και να τα συστήνουν στο αδαές κοινό (στο οποίο ανήκουμε, πρέπει να παραδεχθούμε, οι περισσότεροι) ως τέτοια, οπότε δικαιολογημένα θα εκστασιάζεται και θα κομπορρημονεί.
Δυστυχώς, εκεί που όλοι (πολιτικοί, τύπος, πολίτες, τουρισμός, οικονομία κ.λπ.) ελπίζαμε στη σωτήρια δύναμη του ανασκαφικού έργου της Αμφίπολης, έρχεται ο κ. Τζήμερος να μας προσγειώσει δυσάρεστα μεν, αλλά αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι προτιμότερο και χρησιμότερο από την άνευ όρων παράδοση στην ψευδαίσθηση και την παραπλάνηση.
Να προσγειώσει, αν όχι και να συνετίσει, θα έλεγα, ακόμη και αυτούς που εμφανίζονται ως ειδικοί και, ανεξάρτητα από προθέσεις, συμβάλλουν στην παραπλάνηση και τον αποπροσανατολισμό. Να μας βγάλει, με άλλα λόγια, από την οικτρά πλάνη και την εικονική πραγματικότητα που πολλοί και ιδίως ο (έντυπος και ηλεκτρονικός) τύπος, για τους δικούς τους λόγους και σκοπούς ο καθένας, προσπαθούν, με εντυπωσιακή, είναι αλήθεια, επιμέλεια και επιμονή, να κατασκευάσουν και να μας προσφέρουν ως δραστικό -και ολέθριο- αντίδοτο στα δεινά που, που τα τελευταία χρόνια, βιώνουμε τόσο έντονα και επώδυνα.
Τελειώνοντας, ας μου επιτραπεί να σημειώσω απλώς το παρήγορο ότι όσο θα υπάρχουν συμπολίτες μας με τα εν διαρκεί εγρηγόρσει αντανακλαστικά, την παρρησία και την ευαισθησία του κ. Τζήμερου, μπορούμε να ελπίζουμε ότι, αν μη τι άλλο, η αισθητική μας, ως ύψιστο πολιτισμικό και κοινωνικό αγαθό, δεν κινδυνεύει να αλλοιωθεί και να αλωθεί από τον επικατάρατο νεοπλουτισμό του οποίου οι ρίζες, απ’ ό, τι φαίνεται, έχουν απροσμέτρητο ιστορικό και «πολιτισμικό» βάθος και βάρος.
ΝΙΚΟΣ ΕΠ. ΦΑΛΑΓΚΑΡΑΣ (nicfalag@yahoo.gr)
