Αναπόσπαστη με την οικονομική κρίση είναι η κρίση που έχει προκληθεί μέσα μας. Είναι η αυτοεκπληρούμενη προφητεία ότι τα χειρότερα θα έρθουν και δε μπορούμε να αποτρέψουμε τον κύκλο του κακού. Η πεποίθηση η οποία στην αρχή ήταν σε λανθάνουσα μορφή, πλέον εκτροχιάζεται μέρα τη μέρα, έχει γίνει αρρωστημένη και οδηγεί σε έναν φαταλισμό. Αρκεί και μόνο να κοιτάξεις γύρω σου: απλανή βλέμματα σχεδόν παραδομένα στη μοίρα τους και ο φόβος ύπουλα περιίπταται. Η φτώχεια και έλλειψη των απαραίτητων για τον μέσο έλληνα σήμερα, που ήταν φαινόμενα τραγικά παρωχημένων εποχών, του προκαλούν ανασφάλεια και σύγχυση φρενών. Η ευμάρεια και τα τόσο παγιωμένα του προνόμια έχουν εξαφανιστεί. Τώρα είμαστε γυμνοί και απροστάτευτοι απέναντι σε λάθη, αβλεψίες ή κακούς χειρισμούς, από άγνοια ή σκοπιμότητα. Πώς φτάσαμε όμως στην πρωτοφανή αυτή κρίση;
Η πολιτική ηγεσία και τα κομματικά στελέχη αρκούνται σε προσποιητές ιερεμιάδες ή σε τραγελαφικές αναθέσεις ευθυνών. Το ψέμα είναι κυρίαρχο και περιρρέει την ατμόσφαιρα, οι πολίτες παραμένουν με ερωτηματικά και σαστίζουν από τη σκληρότητα που αντιμετωπίζουν. Μα ποιος φταίει και τώρα πληρώνουμε τόσο μεγάλο λογαριασμό; Ασαφείς και τεχνιέντως κατασκευασμένες φήμες θέλουν να φέρουν την ευθύνη ʼʼοι κακοί ξένοιʼʼ που επιβουλεύονται τη χώρα μας και εποφθαλμιούν τη γεωστρατηγική της θέση, ενώ υποφέρουν στην ανάμνηση του ελληνικού πολιτιστικού μεγαλείου! Μας ξεγέλασαν, μας εξαπάτησαν, μας οδήγησαν σε λάθος χειρισμούς και διαπραγματεύσεις. Ίσως πάλι και να έφταιξαν…αόρατες δυνάμεις που προδιέγραψαν την πορεία της χώρας. Ακόμη και τώρα, στην καταστροφή αυτή, έχουμε συνηθίσει στην υποκρισία και δικαιολογούμε τα τραγικά προσωπικά και συλλογικά μας λάθη.
Η μαζική αυτή πεποίθηση αποτελεί μόνο τροχοπέδη και ανασταλτικό παράγοντα εξέλιξης και δημιουργίας. Η αλήθεια έγινε αξία σε αχρηστία, ενώ η υποκρισία προκαλεί την πλάνη και αυτή με τη σειρά της την αβεβαιότητα. Τα περιθώρια αντίδρασης μειώνονται και τελικά εμφανίζονται φαινόμενα πολιτικού και κοινωνικού ʼʼραγιαδισμούʼʼ. Επί τουρκοκρατίας ήταν ο Αγάς και δεν έπρεπε ούτε να τον στραβοκοιτάξεις, τώρα είναι οι ισχυροί ξένοι, που συχνά απαιτούν με πρωτοφανή σκληρότητα την εφαρμογή της πολιτικής τους. Επιμένουμε όμως να μη βλέπουμε τον κακό συνέλληνα και τελικά τον κακό μας εαυτό, που συχνά πάσχει -και συνεπακόλουθα και η κοινωνία- από έλλειψη ηθικών αξιών, ατομισμό και κιβδηλεία.
Τι είδους ʼʼΚράτος Δικαίουʼʼ θεωρούμε ότι έχουμε, όταν ήταν ανέκαθεν σαφής ο διαχωρισμός σε ʼʼανυπεράσπιστουςʼʼ πολίτες και σε ʼʼέχοντες οδόντα ισχυρόν, χαυλιόδοντα;ʼʼ. Το ʼʼμέσονʼʼ είναι για τη χώρα μας ταυτόσημο της ύπαρξής της και είναι αισθητό σε κάθε έκφανση και τομέα της δημόσιας ζωής: ο Θεός μας, καλύτερα ο εφέστιος Θεός μας, το αποκούμπι και η παρηγοριά μας, η ʼʼπανάκειαʼʼ και το μυστικό μας όπλο. Καθημερινά είναι διακριτά ανθρώπινα σαπρόφυτα που κάνουν ʼʼσυναλλαγέςʼʼ σε βάρος των άλλων και μάλιστα το θεωρούν ως προσωπική καταξίωση! Και από τη μια οι πολιτικοί δικαιολογούνται για τα ʼʼπαραθυράκιαʼʼ λέγοντας ότι φοβούνται το πολιτικό κόστος, από την πλευρά τους οι πολίτες βλέπουν ότι ʼʼμε το σταυρό στο χέριʼʼ κανείς δεν άγιασε στον τόπο μας.
Και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο. Αυτομάτως και οι δύο έχουν άδικο! Η απλοϊκή προσέγγιση λέει: ʼʼμα είναι παράδοση…θα σου δώσω…θα μου δώσεις…έτσι γινόταν πάντα, στην Ελλάδα ζούμε!….ʼʼ. Συγκινητική η αγάπη του Έλληνα για την…παράδοση, έστω και με τη μορφή ʼʼπολιτικής πατρωνίαςʼʼ. Γεγονός είναι ότι ποτέ στη χώρα μας ο πολίτης δεν αισθάνθηκε απόλυτη ασφάλεια απέναντι στην Πολιτεία και χρειαζόταν μεσολαβητή για όσα έπρεπε να επιλύσει. Αλλά και το κράτος δε δείχνει εμπιστοσύνη στους πολίτες και τους θεωρεί ύποπτους για τυχόν παρανομίες. Επιπλέον η πολυνομία και το χάος που αυτή δημιουργεί είναι ενδεικτική της ανεπάρκειας της κρατικής μηχανής και των υπηρεσιών της. Και η φαυλότητα βαθιά ριζωμένη στο σύστημα καλλιεργεί την ανελευθερία και τη δουλικότητα στους πολίτες, προβάλλοντας συστηματικά συμπεριφορές ʼʼτων δικών μας ανθρώπωνʼʼ και συναλλαγών σε…υψηλά επίπεδα.
“Ο πολίτης ευθύνεται”: η αβασάνιστη απάντηση. Ασφαλώς, όμως τα μεροκάματα δεν υπάρχουν, δε βρίσκει κρεβάτι στο νοσοκομείο, η οικογένειά του στερείται των απαραιτήτων, οι σπουδές και τα μεταπτυχιακά του ακυρώνονται. Συνεπώς δε θα να αισθανθεί τύψεις που ψάχνει ʼʼμεσολαβητήʼʼ και συγχρονίζεται με το σύστημα. Ο πολίτης πιθανώς δε θα έκανε εξευτελιστικές συναλλαγές, εάν ο νόμος δεν έκανε διακρίσεις, εάν η δικαιοσύνη ήταν αμείλικτη και το κράτος του δημιουργούσε ασφάλεια. Γιατί η εξάλειψη των ʼʼπλαγίων μέσωνʼʼ είναι ευθέως ανάλογη με τη βελτίωση του κρατικού μηχανισμού σε όλους τους θεσμούς και την ενίσχυση της αξιοκρατίας.
Αναγκαία είναι η ουσιαστική Παιδεία αλλά και η παροχή δημοκρατικής πολιτικής παιδείας, το ολοκληρωμένο σύστημα υγείας, η εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης και ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλέγματος. Πάντα όμως με συνεργασία και με αμοιβαία εμπιστοσύνη διοίκησης και διοικούμενων αλλά και με απόλυτη διαφάνεια και υποχρέωση λογοδοσίας εκατέρωθεν. Μόνο έτσι δε θα ανοίγουν πια τα ʼʼμυστικά παραθυράκιαʼʼ. Δεν είναι ακατόρθωτο, όμως χρειάζεται κοινή και συντονισμένη προσπάθεια, με υπευθυνότητα χωρίς ανούσιες εκκλήσεις και πομφόλυγες. Η χώρα μας είναι φτωχή, ας είναι τουλάχιστον τίμια και υπερήφανη!
