Του Κων/νου Β. Παυλάκου,
π. Σχολικού Συμβούλου Φιλολόγων
Ποιοι ήταν οι Σουμέριοι
Μεσοποταμία ονομάζεται η χώρα που ευρίσκεται μεταξύ των δυο ποταμών, του Τίγρη και του Ευφράτη. Οι ποταμοί αυτοί, ρέοντας πλησίον και σχεδόν παράλληλα μεταξύ τους, χύνονταν χωριστά κατά την αρχαιότητα στον Περσικό Κόλπο. Η χώρα που περικλειόταν μεταξύ αυτών, καθώς αρδευόταν με τα ύδατά τους μετεβλήθη σε ευφορότατη περιοχή, ενώ όπου δεν έφθανε η ζωογόνος υγρασία τους απέραντη έρημος απλωνόταν, ή φύτρωναν μόνο ολιγαρκή αγκάθια και θάμνοι.
Το Νότιο μέρος της περιοχής αυτής κατελήφθη ενωρίς την 4η χιλιετία π.Χ. από λαό που ήρθε από τα κεντρικά οροπέδια της Ασίας. Ο λαός που εγκαταστάθηκε στη Νότια Μεσοποταμία έφερε και τον πολιτισμό. Επρόκειτο για λαούς ΜΗ Σημιτικής καταγωγής, που είχαν σπάνια επίδοση στις τέχνες και στα γράμματα, και οι οποίοι ονομάζονταν Σουμέριοι. Από αυτούς η χώρα ονομάστηκε Σουμέρ [είναι η Γη Σεναάρ της Αγίας Γραφής: «και εγένετο εν τω κινήσαι αυτούς από ανατολών, εύρον πεδίον εν γη Σενναάρ και κατώκησαν εκεί», Γένεσις, ια΄,2. Δηλαδή, και όταν (οι απόγονοι του Νώε) εξεκίνησαν από τα ανατολικά μέρη και επροχώρησαν προς τα δυτικά, ευρήκαν μία ευρύχωρη και εύφορη πεδιάδα στην περιοχή Σεναάρ και κατοίκησαν εκεί].
Τον πολιτισμό της Μεσοποταμίας εδημιούργησαν οι Σουμέριοι πρώτοι και ακολούθως οι Σημίτες, οι οποίοι κατέχοντας το βορειότερο τμήμα της χώρας, είναι γνωστοί ως Ακκάδιοι, Βαβυλώνιοι και Ασσύριοι.
Οι Σουμέριοι παρουσιάζονται ως λαός εξόχως πολεμικός και που έχει επίδοση στην τέχνη και στον πολιτισμό γενικώς. Μάχονται σε συμπαγή φάλαγγα καλυπτόμενοι κάποιες φορές πολλοί μαζί από πελώριες ορθογώνιες ασπίδες. Χρησιμοποιούν επίσης το άρμα ή την τετράτροχη άμαξα σε περίοδο ειρήνης και πολέμου, παρουσιάζοντας αυτοί πρώτοι την σπουδαία αυτή εφεύρεση του ανθρωπίνου πολιτισμού. Εφεύραν ακόμη τη σφηνοειδή γραφή.
Οι Σουμέριοι εδημιούργησαν περιφήμους ύμνους θρησκευτικούς, παραδόσεις περί των νηπιακών χρόνων της ανθρωπότητας και θρησκευτικές πεποιθήσεις, οι οποίες και σήμερα επιζούν στην ανθρωπότητα. Αυτό επιτεύχθηκε δια της Αγίας Γραφής των Εβραίων, διότι από τους Σουμερίους παρέλαβαν οι Εβραίοι τις παραδόσεις αυτές. [Θυμίζουμε τη Βαβυλώνια αιχμαλωσία, όταν με την υποταγή στους Βαβυλωνίους πολυάριθμοι αιχμάλωτοι Εβραίοι οδηγήθηκαν σε εξορία στη Βαβυλώνα, γεγονός που κράτησε 48 χρόνια (586-538 π.Χ.)
Δοξασία περί Παραδείσου
Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο παράδεισος είναι Σουμερικής καταγωγής δοξασία. Ευρίσκετο παρά το Ντιλμούν, κατά την παραλία του Περσικού Κόλπου. Εκεί ο θεός ευλόγησε την ανθρωπότητα, ώστε να ζη σε ευδαιμονία και υπό όρους πολιτισμένης ζωής. Με άλλα λόγια οι Σουμέριοι περιγράφουν τη δική τους νέα πατρίδα (προείπαμε ότι κατέβηκαν από τα κεντρικά οροπέδια της Ασίας), όπου μπόρεσαν να δημιουργήσουν μακροχρόνιο και όντως ευτυχή πολιτισμό.
Δοξασία περί Κατακλυσμού
Οι Σουμέριοι επίσης είναι εκείνοι που διέσωσαν την ανάμνηση μιας μεγάλης καταστροφής της ανθρωπότητας και εδημιούργησαν τον θρύλο περί Κατακλυσμού, ο οποίος διά των Εβραίων έγινε κτήμα ολόκληρης της ανθρωπότητας. Φαίνεται ότι ο Κατακλυσμός υπήρξε όχι παγκόσμιο γεγονός, όπως αυτό παρουσιάστηκε κατόπιν από την ανθρωπότητα, αλλά τοπικό γεγονός της Μεσοποταμίας και διετηρήθη στο βάθος της αναμνήσεως των Σουμερίων. Είναι μια ακόμη απόδειξη της επιδράσεως που ο Σουμερικός πολιτισμός άσκησε επί τον παγκόσμιον πολιτισμό. Σήμερα θεωρείται πολύ πιθανόν ότι έγιναν περισσότεροι του ενός κατακλυσμοί. Αυτός της Μεσοποταμίας φαίνεται να ήταν συνδυασμός καταρρακτώδους βροχής με εκχείλιση των ποταμών Τίγρητος και Ευφράτου. [Αυτά επιβεβαιώθηκαν και από τις αρχαιολογικές ανασκαφές].
Το συμπέρασμα, λοιπόν, που προκύπτει είναι ότι, τόσο οι γραπτές πηγές («το Έπος του Γιλγαμές») όσο και οι αρχαιολογικές ανασκαφές στη Μεσοποταμία, αποδεικνύουν την Σουμερική καταγωγή των δοξασιών περί παραδείσου και του κατακλυσμού. [Οι Έλληνες, βεβαίως, είχαν τη δική τους δοξασία περί κατακλυσμού (κατακλυσμός του Δευκαλίωνος).
Αργότερα οι σημιτικές φυλές εμφανίζονται στα εδάφη που κατοικούσαν οι Σουμέριοι. Στα μέσα ακόμη της 3ης χιλιετίας π.Χ. οι Σημίτες που ζούσαν στις βόρειες περιοχές της Νότιας Μεσοποταμίας άρχισαν να παρουσιάζονται ως οι κληρονόμοι και οι συνεχιστές του σουμερικού πολιτισμού. Κι έτσι οι Σημίτες έδωσαν στην ανθρωπότητα τρεις παγκόσμιες θρησκείες: τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και τον Μωαμεθανισμό (Ισλαμισμό)
Μια γενικότερη τώρα ματιά αναφορικά με τον παράδεισο, αποδεικνύει ότι σε πολλές θρησκείες περιλαμβάνεται η αντίληψη μιας μετά θάνατον ζωής, στην οποία δεν υπάρχει πόνος και δυστυχία παρά μόνο απόλαυση των αισθήσεων. Και η τελική κατάσταση μακαριότητας νοείται:
- άλλοτε ως επουράνια μετά θάνατον ζωή (Χριστιανισμός, ισλάμ)
- άλλοτε ως ένωση με το θείο (Ινδουισμός)
- και άλλοτε ως αιώνια κι αμετάβλητη κατάσταση γαλήνης (βουδισμός)
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε και τα πορίσματα της Ψυχολογίας: Η μυθολογική φαντασία, που έχει ως πηγή της την ανθρωπομορφική ερμηνεία του κόσμου και της ζωής, είναι πανανθρώπινη. Όλοι οι λαοί έχουν μύθους περί θεών, περί ηρώων υπερφυών, περί κατακλυσμών και θεομηνιών, περί κολάσεως και παραδείσου μετά θάνατον. Τα δημιουργήματα αυτά ποικίλουν ανάλογα με τους όρους ζωής κάθε φυλής. Έτσι
- Ο Σημίτης της Μέσης Ανατολής, που ταλαιπωρείται από τον καύσωνα της ημέρας φαντάζεται τον παράδεισο ως «κήπο χλοερόν και κατάφυτον»
2) Ο Έλληνας της κλασσικής εποχής θεωρεί τον παράδεισο ως τόπο, όπου ο ήλιος λάμπει διαρκώς, οι δε εκλεκτοί τέρπονται από μουσική με φόρμιγγες, από παιχνίδια με πεσσούς (ζάρια), από αγώνες, από γυμνάσια και ιπποδρομίες, από θυσίες και προσφορές στους θεούς, σε άλση σκιερά που βρίθουν από καρπούς
3) Οι Εσκιμώοι θεωρούν τον παράδεισο ως τόπο γεμάτο από ψάρια
4) Ο Μουσουλμάνος θεωρεί τον παράδεισο ως πλήρη φαγητών και ωραίων γυναικών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ΣΟΥΜΕΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΒΑΒΥΛΩΝΙΑΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
(ΣΕΙΡΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ ΥΠΟ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ΜΑΡΙΝΑΤΟΥ), ΑΘΗΝΑΙ 1949
[Το βιβλίο αυτό εδιδάχτηκα από τον ίδιο Καθηγητή, ως δευτεροετής φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κατά το ακαδημαϊκό έτος 1965 1966]
- Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITANNICA, Α΄ Έκδοση 2007, τόμος 47ος, λήμμα «Σουμερία», σελ. 469-472
- Εγκυκλοπαίδεια ΠΑΠΥΡΟΣ LAROUSSE BRITANNICA, Α΄ Έκδοση 2007, τόμος 41ος, λήμμα «Παράδεισος»
- Παντίτ Νεχρού: ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ, Εκδόσεις «Ο ΣΗΜΕΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ» Αθήναι χ.χ
- Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ, τόμος 1ος Ελλην. Μετάφραση, Εκδοτικός Οίκος «ΜΕΛΙΣΣΑ», Αθήνα 1956
- Κων/νου Σπετσιέρη: Η Ψυχική Ζωή του Ανθρώπου, Αθήναι 1960
- William Neill (καθηγητού του Πανεπιστημίου του Σικάγου) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ, Ελληνική Μετάφραση, Εκδόσεις Α. ΚΑΡΑΒΙΑ, Αθήναι 1969
- Χέλμουθ ΝΤΕ ΓΚΛΑΣΕΝΑΠ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ Εκδόσεις ΒΙΒΛΙΟΑΘΗΝΑΙΚΗ, χ.χ.
